سندرم جراحی ناموفق کمر اصطلاحی است که برای درد پس از جراحی کمر یا ستون فقرات به کار برده می‌شود. درد ممکن است بلافاصله پس از جراحی، چند هفته یا چند ماه پس از جراحی شروع شود.
در چنین شرایطی فعالیت‌های روزانه یا رفتن به محل کار بسیار دشوار می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که از هر ده نفر یک نفر کمردرد را تجربه می‌کند و بیشتر از هر عارضه دیگری باعث ناتوانی بیمار می‌شود.
بیش از ۴۰ درصد از افراد پس از جراحی ستون فقرات درد مداوم را در ناحیه کمر تجربه می‌کنند که این عارضه به عنوان سندرم جراحی ناموفق کمر شناخته می‌شود.
قابل پیش بینی بودن سندرم جراحی ناموفق کمر
با توجه به تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده است، هر چه جراحی در ناحیه ستون فقرات پیچیده باشد، خطر این سندرم یا FBSS نیز افزایش پیدا می‌کند.
به‌طور مثال در جراحی پیچیده‌ای مانند فیوژن ستون فقرات در مقایسه با عمل ساده‌تری مانند میکرودیسککتومی خطر ابتلا به این عارضه بسیار بیشتر است.
مطالب مرتبط: نحوه خوابیدن بعد از جراحی دیسک کمر
لازم به ذکر است که هر چه تعداد دفعات جراحی روی ناحیه کمر بیشتر باشد، احتمال موفقیت‌آمیز بودن جراحی کمتر می‌شود، میزان موفقیت آمیز بودن هر بار عمل به این صورت است:
- برای اولین بار تا ۵۰ درصد
- برای دومین بار تا ۳۰ درصد
- برای سومین بار تا ۱۵ درصد
- برای چهارمین بار تا ۵ درصد
بنابراین همیشه تکرار جراحی برای رفع سندرم جراحی ناموفق کمر بهترین روش درمانی نیست، توصیه ما به شما این است که در این مواقع برای بررسی تخصصی و در نظر گرفتن راهکار درمانی مناسب به متخصص درد مراجعه کنید.
چه علائمی دارد
علائم این سندرم ممکن است بلافاصله پس از جراحی یا پس از گذشت چند هفته تا چند سال پس از عمل در بیمار ظاهر شود. از علائم آن می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
- برخی از بیماران پس از جراحی مشکلی ندارند و درد به تدریج پس از چند هفته بروز می‌کند.
- درد در برخی از افراد در کمر یا ساق پا احساس می‌شود و برخی از افراد هر دو مورد را به صورت همزمان گزارش می‌دهند. درد ممکن است شبیه به درد قبل از جراحی یا به شکل متفاوت‌تری باشد.
- تحت فشار قرار گرفتن بخشی از ریشه عصبی ناحیه پایین کمر (L5) که منجر به افتادگی پا می‌شود و در این سندرم بسیار رایج است.
برخی از بیماران ممکن احساس بدتری از شرایطی که برای شما توضیح دادیم داشته باشند. سایر علائم حسی و حرکتی مانند ضعف و بی حسی ممکن است در بیمار عود کند یا به عنوان علائم جدید ظاهر شود.
آشنایی با علت و عوامل خطرساز
برای پاسخ به این سوال باید سه دسته‌بندی یعنی خطرات قبل از جراحی، در حین جراحی و پس از جراحی در نظر گرفت:
عوامل خطرساز مرتبط با قبل از جراحی
در صورت وجود این موارد قبل از جراحی احتمال ایجاد این سندرم وجود خواهد داشت:
- سبک زندگی اشتباه که روند بهبودی را به تاخیر می‌اندازد مانند مصرف سیگار
- مسائل روانی مانند افسردگی و اضطراب
- سابقه چندین عمل جراحی در ناحیه کمر
- چاقی
- وجود مشکلاتی که احتمال بروز یا عود آنها وجود دارد مانند فتق دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد بیمارانی که دچار مسائل روانی مانند افسردگی هستند، در معرض خطر بیشتری جهت ابتلا به سندرم جراحی ناموفق کمر قرار دارند.
عوامل خطر ساز در طی جراحی
انتخاب یک روش نامناسب در طی عمل جراحی برای مشکل ایجاد شده باعث ادامه‌دار بودن درد پس از جراحی می‌شود. همچنین زمانی که درد از چندین قسمت مختلف منشاء می‌گیرد درمان در ناحیه ستون فقرات می‌تواند منجر به سندرم جراحی ناموفق کمر شود.
عوامل خطرساز پس از جراحی
از علل پس از جراحی می‌توان به چندین مورد اشاره کرد:
ممکن است با انجام عمل جراحی علائمی که دارید، تشدید شود یا با توجه به تغییراتی که در بافت‌های ستون فقرات ایجاد می‌شود، بی‌ثباتی در قسمت درمان شده یا نواحی مجاور داشته باشید.
عدم همجوشی استخوان یا عدم موفقیت‌آمیز بودن ایمپلنت می‌تواند منجر به ادامه‌دار بودن درد، عدم عملکرد صحیح یا باعث ایجاد علائم شود.
عدم رعایت محدودیت‌های پس از جراحی مورد دیگری است که بر روند بهبودی تاثیر می‌گذارد و باعث کمردرد پس از جراحی می‌شود.
چگونه می‌توان از این عارضه پیشگیری کرد؟
خطر سندرم جراحی ناموفق کمر (FBSS) را ممکن است بتوان با این نکات به حداقل رساند:
- تشخیص علت کمردرد قبل از در نظر گرفتن هرگونه درمانی
- مطابقت داشتن علائم بیمار و تشخیص بیماری
- شناسایی بیماران با خطر بالای سندرم شکست پس از جراحی کمر و جلوگیری از عوامل خطرساز تا حد امکان
- در نظر گرفتن بهترین روش درمانی با توجه به علت درد
- آگاه کردن بیمار در خصوص محدودیت‌های پس از جراحی و همچنین اهمیت فیزیوتراپی و ورزش طی دوران نقاهت
چه درمانی دارد؟
سندرم جراحی ناموفق ستون فقرات را می‌توان با درمان‌های غیر جراحی و همچنین جراحی کنترل کرد. از راهکارهای درمانی احتمالی می‌توان به چنین مواردی اشاره کرد:
درمان دارویی
داروهای خوراکی شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، داروهای ضد افسردگی، ضد تشنج و مسکن‌های اپیوئیدی می‌شود.
فیزیوتراپی
هدف از فیزیوتراپی درمان این عارضه است و منجر به افزایش قدرت عضلانی و بهبود دامنه حرکتی در ناحیه کمر می‌شود.
ماساژ
درمان‌های دستی مانند ماساژ به شل شدن بافت اسکار و رفع چسبندگی زیر پوست کمک می‌کند و از طریق تشکیل سلول‌هایی مانند کلاژن به افزایش روند بهبودی کمک می‌کند.
تحریک طناب نخاعی (SCS)
SCS یا دستگاه تحریک طناب نخاعی روشی برای کنترل درد است که به وسیله آن سیگنال‌های کنترل شده و پالسی نزدیک نخاع ارسال می‌شود تا درد ناشی از کمر کنترل شود.
سیگنال‌های الکتریکی از طریق دستگاهی که در کمر بیمار قرار داده شده است تولید می‌شود. برای اطمینان از اثربخشی تحریک نخاعی ابتدا آزمایشی برای بیمار استفاده می‌شود و در صورت نتایج مطلوب، به‌صورت دائمی قرار داده خواهد شد.
روش‌های درمانی تزریقی
تحقیقات نشان می‌دهد که تزریق در ناحیه ستون فقرات منجر به تسکین درد ناشی از سندرم جراحی ناموفق کمر شود که این تزریق شامل چنین مواردی می‌شود:
تزریق برای چسبندگی
در این روش درمانی از محلول دارویی مانند سالین، استروئید یا هیالورونیداز در ناحیه اسکار به هدف تجزیه بافت و اسکار تزریق می‌شود.
رادیوفرکوئنسی
در رادیوفرکوئنسی مفاصل بخشی از عصبی که باعث انتقال درد می‌شود با این روش سوزانده شده تا از انتقال سیگنال درد به مغز جلوگیری شود.
اثرات این روش درمانی می‌تواند از ماه‌ها تا سال‌ها ادامه داشته باشد. پس از آن ممکن است عصب سوزانده شده مجدد ترمیم شود و درد عود کند.
استروئید اپیدورال برای کنترل التهاب
استروئیدها در فضای اپیدورال در انتهای عصب و سایر بافت‌ها تزریق می‌شود، دارو در این نواحی پخش شده و درد را تسکین می‌دهد.
از دیگر روش‌های درمانی جراحی است، در صورتی که بیمار با روش‌های غیر جراحی درمان نشود، عمل جراحی با صلاحدید پزشک انجام می‌گیرد.
