دکتر محمدحسین دلشاد
سندرم پای بی قرار؛ تکان دادن پا به‌صورت غیر ارادی
قطعا اغلب افراد در خصوص سندرم پای بی قرار شنیده‌اند؛ اما، ممکن است اطلاعات دقیقی از این بیماری نداشته باشند.
این سندرم یک اختلال عصبی است که شیوع آن بین افراد حدود ۲ تا ۵ درصد است. این بیماران افرادی هستند که اصرار به تکان دادن اندام یا پای خود دارند.
در حقیقت این دسته از افراد به‌صورت غیرارادی تمایل به حرکت دادن غیر قابل کنترل پای خود دارند. این اختلال ممکن است در هر سنی ایجاد شود؛ اما، با افزایش سن این وضعیت بدتر خواهد شد.
این مشکل شدیدا روی استراحت افراد تاثیر می‌گذارد. این علائم در طول روز ایجاد می‌شود و تا شب به اوج خود می‌رسد. بیماران از بی حسی پاها و اختلالات خواب هنگام شب شکایت دارند.
همچنین از سوی آنها احساس دردی نامفهوم گزارش می‌شود که معمولا با مالیدن آن قسمت از اندام احساس بهتری دارند. این افراد کسانی هستند که کمبود آهن دارند و داروهای خاصی را مصرف می‌کنند.
مطالب مرتبط: علت و درمان درد ساق پا؛ شین اسپلینت
این دسته از داروها شامل داروهای اعصاب، آنتی هیستامین‌ها، نیکوتین، کافئین و الکل است. معمولا درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود، دارو درمانی است تا علائم بیمار کاهش و کیفیت زندگی افراد افزایش پیدا کند.
سندرم پای بی قرار چه علائمی دارد؟
علامت اصلی ناشی از این سندرم، حرکت دادن پاهاست. از دیگر علائم این بیماری شامل موارد زیر است.
علائمی که پس از استراحت کردن شروع می‌شود
چنین احساسی معمولا پس از دراز کشیدن یا به‌صورت نشستن طی طولانی مدت در اتومبیل، هواپیما، سینما و… ایجاد می‌شود.
با حرکت، بیماران تسکین پیدا می‌کنند
سندرم پای بی قرار با حرکت کردن کاهش پیدا می‌کند مانند انجام دادن حرکات کششی، تکان دادن پاها، قدم زدن یا راه رفتن.
بدتر شدن علائم هنگام شب
در اغلب مواقع علائم هنگام شب اوج می‌گیرد یا بدتر می‌شود.
تکان خوردن پاها هنگام شب
هنگام شب اختلالی ایجاد می‌شود که پاهایتان دچار لرزش می‌شوند و احساسی مانند لگد زدن دارید.
احساساتی که بیماران در اندام خود دارند شامل موارد زیر است:
- احساس خزیدن
- کشیده شدن
- حالت ضربان‌دار
- درد
- خارش
- احساس برق گرفتگی
علت ایجاد سندرم پای بی قرار چیست؟
در اغلب مواقع هیچ علت مشخصی برای ایجاد این عارضه وجود ندارد. محققان تصور می‌کنند که چنین اختلالی می‌تواند ناشی از عدم تعادل شیمیایی دوپامین مغز باشد که پیام‌هایی را جهت کنترل عضلات ارسال می‌کند.
بیشتر بخوانید: علت گرفتگی یا اسپاسم عضلات
به‌طور کلی مواردی که در ایجاد این بیماری نقش دارد شامل موارد زیر است:
وراثت
گاهی اوقات این اختلال به‌صورت ارثی در خانواده‌ها وجود دارد، به خصوص اگر در کمتر از ۴۰ سالگی رخ دهد. محققان قسمت‌هایی را در کروموزوم شناسایی کرده‌اند که ژن‌های اختلال سندرم پای بی قرار در آن وجود داشته است.
بارداری
بارداری یا تغییرات هورمونی ممکن است به‌طور موقت علائم و نشانه‌ها را بدتر کند. برخی از خانم‌های باردار برای اولین بار در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه آخر بارداری به سندرم پای بی قرار مبتلا می‌شوند. علائم ناشی از این بیماری معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود.
عوامل خطر ساز در ایجاد سندرم پای بی قرار
این اختلال ممکن است در هر سنی و حتی در دوران کودکی ایجاد شود. سندرم پای بی قرار بیشتر با افزایش سن رخ می‌دهد و در خانم‌ها بیشتر از آقایان مشاهده شده است. این اختلال معمولا به‌دلیل بیماری‌های زمینه‌ای خطرناک ایجاد نمی‌شود.
با این حال برخی از شرایط می‌تواند در ایجاد چنین اختلالی نقش داشته باشند که این موارد به شرح زیر است:
نوروپاتی محیطی
چنین آسیبی به عصب دست و پا، به‌دلیل بیماری‌های مزمن مانند دیابت و اعتیاد به الکل است.
کمبود آهن
کمبود آهن منجر به بدتر شدن سندرم پای بی قرار می‌شود. اگر سابقه خونریزی معده یا روده دارید، قاعدگی سنگینی را تجربه کرده یا به طور مکرر خون اهدا می‌کنید، ممکن است دچار کمبود آهن شوید.
نارسایی کلیه
اگر نارسایی کلیه داشته باشید، ممکن است دچار کمبود آهن و گاهی همراه با کم خونی شوید. زمانی که کلیه‌ها عملکرد درستی نداشته باشند، ذخیره آهن نیز کاهش پیدا می‌کند. چنین تغییراتی در بدن ممکن است منجر به بدتر شدن سندرم پای بی قرار شود.
بیشتر بخوانید: سندرم پای دونده
مشکلات نخاعی
سابقه هرگونه مشکلات نخاعی از جمله انسداد نخاع، خطر ابتلا به سندرم پای بی قرار را افزایش می‌دهد.
عوارض سندرم پای بی قرار
چنین اختلالی مشکلاتی جدی را در اغلب مواقع برای بیماران ایجاد نمی‌کند. گاهی علائم می‌تواند از آزاردهنده تا ناتوان‌کننده باشد.
بسیاری از افرادی که به این بیماری دچار هستند، از سخت خوابیدن خود هنگام شب گلایه دارند. این سندرم اگر به‌صورت شدید ایجاد شود، می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به افسردگی شود.
نحوه تشخیص سندرم پای بی قرار چگونه است
زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، ابتدا در خصوص شرح حال فعلی شما سوالاتی را خواهد پرسید. به‌طور کلی تشخیص بر اساس معیارهای زیر است:
- تمایل شدید و مقاومت‌ناپذیر در برابر تکان دادن پاهای خود دارید که قطعا این حالت احساس ناخوشایندی دارد.
- علائم شما هنگام استراحت مانند نشستن یا دراز کشیدن شروع و بدتر می‌شود.
- علائم با فعالیت‌هایی مانند راه رفتن یا حرکات کششی به‌طور موقت برطرف می‌شود.
- پزشک معمولا معاینات جسمی و عصبی را انجام می‌دهد. همچنین آزمایشاتی جهت بررسی کمبود آهن در نظر می‌گیرد.