سندرم تونل کارپال در بارداری یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از خانم‌های باردار با آن مواجه می‌شوند. این مشکل باعث بروز علائمی از جمله بی حسی، درد و ضعف در دست‌ها می‌شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که عصب مدیان هنگام عبور از تونل کارپال که گذرگاه باریکی در مچ دست است که تحت فشار قرار می‌گیرد.
عصب مدیان در ناحیه مچ دست مسئول حس و حرکت در برخی از انگشتان دست است و فشرده شدن آن می‌تواند علائم ناخوشایندی ایجاد کند.
چه علائمی در بارداری دارد؟
علائم رایج سندرم تونل کارپال در بارداری به شرح زیر است:
- احساس گزگز و مورمور شدن دست
- درد یا بی حسی در دست
- ضعف عضلانی و مشکل در گرفتن اشیا
- احساس سوزش در انگشتان
- درد ناگهانی و تیر کشنده از مچ
- انتشار درد به بازو یا شانه
- تورم در ناحیه مچ دست
این علائم معمولا انگشت شست، اشاره و میانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است یک یا هر دو مچ را درگیر کند. همچنین ممکن است علائم هنگام شب یا اوایل صبح تشدید شود.
علت ایجاد سندرم تونل کارپال در بارداری چیست؟
علت دقیق این عارضه در بارداری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است؛ اما چندین عامل در ایجاد این مشکل نقش دارند:
احتباس مایعات
افزایش سطح هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون در بارداری موجب افزایش احتباس مایعات در بدن و تورم در اطراف عصب مدیان می‌شود.
افزایش وزن بارداری
وزن اضافی در دوران بارداری می‌تواند فشار بر ساختارهای مختلف بدن ازجمله عصب مدیان را افزایش دهد.
تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی در دوران بارداری ممکن است باعث ایجاد التهاب و افزایش حساسیت اعصاب شود.
عوامل ژنتیکی
برخی از افراد به دلیل ساختار استخوانی یا ژنتیکی خاصی که دارند، بیشتر در معرض این سندرم قرار می‌گیرند.
حرکات مکرر دست و مچ
فعالیت‌هایی مانند تایپ کردن، نوشتن یا استفاده طولانی مدت از گوشی می‌تواند فشار بیشتری بر مچ دست وارد کند.
آرتریت در مچ دست
التهاب مفاصل می‌تواند منجر به افزایش فشار روی عصب مدیان شود.
استفاده بیش از حد از مچ و حرکات تکراری دست
فعالیت‌هایی که شامل حرکات مداوم و مکرر دست هستند، می‌تواند منجر به تحریک و التهاب عصب شود.
دیابت
افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض آسیب‌های عصبی قرار دارند که می‌تواند موجب تشدید علائم سندرم تونل کارپال شود.
چگونه بارداری موجب سندرم تونل کارپال می‌شود؟
تغییرات هورمونی در بارداری باعث تجمع مایعات در بدن می‌شود. این هورمون‌ها همچنین موجب نرم شدن رباط‌ها، ازجمله رباطی که سقف تونل کارپال را تشکیل می‌دهد، می‌شود.
تورم ناشی از تجمع مایعات می‌تواند فضای داخل تونل کارپال را کاهش داده و عصب مدیان را تحت فشار قرار دهد که منجر به بروز علائم سندرم تونل کارپال در بارداری می‌شود.
این مشکل معمولا در سه ماهه دوم و سوم بارداری شایع‌تر است و احتمال دارد و احتمال بروز مجدد آن در بارداری‌های بعدی یا در دوران یائسگی وجود دارد. خوشبختانه، در اغلب مواقع علائم ناشی از این بیماری طی چهار هفته پس از زایمان بهبود می‌یابد.
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص این بیماری ابتدا درباره علائم شما سوال کرده و مچ و دستتان را معاینه کند. همچنین سایر قسمت‌های بدن از جمله گردن را بررسی می‌کند تا مشکلات احتمالی دیگر را رد کند.
برای ارزیابی دقیق‌تر، ممکن است آزمایش هدایت عصبی انجام شود تا مشخص شود که پیام‌های عصبی با چه سرعتی از طریق عصب مدیان در تونل کارپال عبور می‌کند.
علاوه بر این، پزشک آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون را نیز تجویز می‌کند تا سایر بیماری‌های احتمالی را بررسی کند.
به طور کلی چنین مراحلی برای تشخیص در صورت نیاز انجام می‌گیرد:
- معاینه فیزیکی برای بررسی علائمی از جمله ضعف عضلانی و بی‌حسی در دست‌ها
- تست تینل جهت ضربه زدن روی عصب مدیان برای مشاهده واکنش عصبی
- آزمایش فالن به صورت خم کردن مچ دست به مدت 60 ثانیه برای بررسی تشدید علائم
- از الکترومیوگرافی (EMG) و بررسی هدایت عصبی در موارد شدید برای ارزیابی دقیق‌تر
چه روش درمانی دارد؟
برخی از روش‌های رایج درمانی در بارداری به شرح زیر است:
درمان‌های خانگی
- دستان خود را در موقعیت مناسب نگه دارید و در صورت امکان آنها را بالا ببرید. بالا نگه داشتن دست‌ها به کاهش تورم و التهاب کمک می‌کند.
- از خم کردن مچ دست خودداری کنید و آن را در وضعیت خنثی نگه دارید.
- از انجام حرکات تکراری که فشار زیادی به مچ وارد می‌کنند، خودداری کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- موقع خواب نباید مچ دست زیر چانه و سر قرار دهید.
- ماساژ و کشش ملایم به افزایش جریان خون و کاهش تنش در ناحیه مچ دست کمک می‌کند.
- استفاده از آتل مچ دست از خم شدن مچ جلوگیری کرده و فشار بر عصب مدیان را کاهش می‌دهد.
- برای کاهش درد و التهاب می‌توانید مچ دست خود را به مدت یک دقیقه زیر آب سرد بگیرید یا یک بسته یخ را به مدت ۵ دقیقه روی مچ خود قرار دهید.
- برای بهبود گردش خون در مچ دست، می‌توانید دست خود را به صورت متناوب در یک کاسه آب گرم و سپس آب سرد قرار دهید. هر بار ۳۰ ثانیه دست خود را در هر کاسه نگهدارید و این کار را ۳ مرتبه تکرار کنید. این روش به بهبود جریان خون و کاهش تورم ناشی از سندرم تونل کارپال در بارداری کمک می‌کند.
توصیه‌های پس از زایمان
پس از زایمان با متعادل شدن هورمون‌ها، علائم این بیماری کاهش می‌یابد. با این حال بهتر است همچنان توصیه‌های قبلی و تمرینات ملایم را ادامه دهید.
همچنین هنگام شیر دادن به نوزاد به وضعیت نشستن خود توجه کنید و با استفاده از بالش از کمر خود حمایت کنید. هنگام گرفتن نوزاد، سعی کنید مچ دست‌ها را در وضعیت خنثی نگه دارید تا از وارد شدن فشار اضافی جلوگیری شود.
چه روش‌هایی برای پیشگیری وجود دارد؟
برای پیشگیری از سندرم تونل کارپال در بارداری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- تغییر وضعیت بدن به طور مداوم و خودداری از ماندن طولانی مدت در یک حالت
- جایگزین کردن فعالیت‌های تکراری با حرکات متنوع برای جلوگیری از فشار مداوم بر مچ دست
- رعایت اصول ارگونومی و تنظیم محیط کار
- استفاده از میز و صندلی مناسب برای کاهش فشار روی مچ دست و بازو
- ورزش کردن و حفظ تناسب اندام برای تقویت عضلات و جلوگیری از فشار اضافی بر اعصاب و مفاصل
