با زایمان طبیعی بدون درد دیگر نگران دردهای زایمان نباشید! قطعا همه ما در خصوص زایمان طبیعی شنیده‌ایم، به همین جهت زمانی که اسم آن آورده میشود، یاد درد و ناراحتی‌های حین زایمان می‌افتیم و قید مزایا و راحتی پس از آن را می‌زنیم. از آنجایی که زایمان طبیعی مزایای بسیاری برای مادر و جنین دارد، توصیه همه پزشکان در سراسر دنیا این است که مادران روش طبیعی را اولویت خود قرار دهند، تنها در مواقع اورژانسی و به‌دلیل برخی از شرایط، سزارین را انتخاب کنند.
مادر باردار می‌خواهد خاطره خوشی از زایمان و بارداری خود داشته باشد، به همین جهت هیچکس نمی‌تواند او را مجبور به انتخابی کند که دوست ندارد یا دچار استرس او میشود. مادران تنها به‌دلیل درد و ترس از زایمان طبیعی، علاقه‌ای به آن ندارند، اما اگر زایمان طبیعی بدون درد را انتخاب کنند، باز هم انتخاب آنها سزارین خواهد بود؟ قطعا خیر. ما در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی در خصوص بی دردی زایمان طبیعی در اختیار شما قرار دهیم تا با اطلاعات کافی در این زمینه تصمیم درست و نهایی خود را بگیرید.
راه های تماس با مطب و گرفتن وقت
زایمان طبیعی بدون درد
دکتر محمد حسین دلشاد فوق تخصص درد
درخواست مشاوره آنلاین
آشنایی با زایمان طبیعی
اگر شما باردار هستید، قطعا احساسات مختلفی مانند ترس، هیجان و خوشحالی را لحظه‌به‌لحظه تجربه می‌کنید. به نوع فعالیت‌های خود بیشتر دقت می‌کنید، به درست غذا خوردن خود بیشتر توجه دارید تا جنین شما بدون هیچ مشکلی رشد کند و زایمان خوب و بارداری خاطره‌انگیزی را تجربه کنید.
زمانی که به زایمان نزدیک میشود، بیش از پیش احساس تنش و استرس دارید که چه نوع زایمانی را انتخاب کنید؟ در کدام نوع درد کمتری احساس می‌کنم؟ و بسیاری از اینگونه دغدغه‌ها در ذهن شما نقش می‌بندد.تقریبا اغلب خانم‌ها از درد زایمان طبیعی اطلاع دارند و به همین جهت تعداد کمی از مادران آن را انتخاب می‌کنند؛ چراکه باید تا ساعت‌ها بدترین درد را تحمل کنند تا در نهایت فرزند آنها به دنیا بیاید. به همین جهت سزارین شبیه به یک معجزه برای مادران باردار شده است و تنها چاره خود را زایمان به‌روش سزارین می‌دانند.خوشبختانه وجود متخصصان بیهوشی و تبحری که در این زمینه دارند، سبب شده که مادران زایمان طبیعی متفاوتی را تجربه کنند. اگر شما جز آن دسته از افرادی هستید که تنها به‌دلیل درد، زایمان طبیعی را انتخاب نمی کنید، باید بگوییم که شما گزینه دیگری را پیش روی خود خواهید داشت.
منظور از زایمان طبیعی بدون درد چیست؟
در زایمان طبیعی بدون درد، تزریق توسط متخصص بیهوشی انجام میشود تا مادر در طول آن خود هیچ دردی را احساس نکند. شاید برخی از افراد تصور کنند که در این روش، مانند سزارین بی‌حس می‌شوند، اما اینگونه نیست، مادر باردار تنها بی‌درد میشود و قادر به انجام هر حرکتی خواهد بود. می‌توان گفته این روش شبیه به یک معجزه، برای خانم‌هایی شده که انتخابشان زایمان طبیعی است و به‌دلیل ترس از درد این روش را انتخاب نمی‌کنند. هنگامی که پزشک متخصص، تزریق را برای مادر انجام می‌دهد، در حین انجام تزریق نیز مادر درد چندانی احساس نمی‌کند.
پزشک متخصص بیهوشی، دکتر محمد حسین دلشاد (فوق تخصص درد) با تخصصی و مهارتی که در این زمینه دارد با تزریق اپیدورال، زایمان مادران باردار را کاملا بی‌درد می‌کند. در حال حاضر زایمان طبیعی بدون درد با تزریق اپیدورال به محبوب‌ترین روش زایمان تبدیل شده است. از همه مهم‌تر این است که مادر پس از زایمان رضایت کاملی از انتخاب خود دارد.
آشنایی با روش زایمان طبیعی بدون درد
زایمان طبیعی بدون درد همانند زایمان طبیعی معمولی است، به جز آن قسمتی که مادر داروی اپیدورال را جهت بی‌دردی دریافت می‌کند. قبل از شروع زایمان فعال و هرگونه اقدام دیگری به مادر مایعات (سرم) تزریق میشود.برای شروع تزریق اپیدورال پزشک متخصص بیهوشی از مادر می‌خواهد در پوزیشنی مشخص، یعنی در حالت نشسته و با قوس کمر بنشیند، گاهی ممکن است از شما خواسته شود که دراز بکشید و به پهلو بخوابید تا سوزن در جای مناسبی قرار گیرد و اثر اپیدورال جهت بی‌دردی بیشتر شود.
سپس کمر خانم باردار کاملا ضد عفونی میشود تا احتمال ایجاد عفونت وجود نداشته باشد، سپس مقدار کمی از اپیدورال برای خانم تزریق میشود. پس از آن یک لوله کوچک به نام کاتتر از طریق سوزن وارد فضای اپیدورال میشود.
فضای اپیدورال قسمتی بین استخوان ستون فقرات و اطراف اعصاب نخاعی است. در حالی که کاتتر در جای خود قرار دارد، سوزن با احتیاط خارج میشود. وجود کاتتر باعث میشود که اپیدورال با فواصل زمانی منظم برای مادر انجام گیرد و تا آخر زایمان خود هیچ دردی را احساس نکند.
برای آنکه کاتتر کنده یا جابه‌جا نشود، نوار چسبی مخصوص به پشت مادر زده میشود. پس از تزریق اپیدورال و انجام بی دردی، حدود ۵ دقیقه تا نیم ساعت زمان می‌برد تا مادر اثرات اپیدورال را احساس کند.
آیا تزریق اپیدورال عارضه‌ای برای مادر دارد؟
زایمان طبیعی بدون درد ایمن و بی‌خطر است و هیچ‌گونه مشکل جدی برای مادر و جنین ایجاد نکرده است. گاهی ممکن است عارضه‌های نادر و ناچیز که کم اهمیت است برای مادر ایجاد شود که موقتی است و پس از مدت کوتاهی برطرف خواهد شد. در ادامه عارضه‌های احتمالی که پس از تزریق اپیدورال برای زایمان طبیعی بی‌درد برای مادر ایجاد میشود را برای شما ذکر خواهیم کرد:
خارش
برخی از داروهایی که در اپیدورال استفاده میشود، می‌تواند منجر به خارش پوستی شود که با تغییر دارو می‌توان چنین مشکلی را برطرف کرد.
حالت تهوع و استفراغ
گاهی برخی از داروهای ضد درد در برخی از افراد منجر به استفراغ و تهوع میشود که در این مواقع داروهایی برای شما تجویز می‌کنند که این مشکل برطرف شود
تب
پس از آنکه اپیدورال برای برخی از خانم‌ها تزریق میشود، افزایش دما را در بدن خود احساس می‌کنند، این شرایط بیشتر در مادرانی مشاهده میشود که مدت‌زمان زیادی اپیدورال برای تولد نوزاد خود دریافت کرده باشند.
عدم کنترل در مثانه
در برخی از مواقع نادر مادر کنترل مثانه خود را از دست می‌دهد، زیرا اپیدورال بر اعصاب اطراف مثانه تأثیر می‌گذارد که در این مواقع با قرار دادن سوند مشکل مادر برطرف میشود. با اتمام تزریق اپیدورال مادر دیگر چنین مشکلی نخواهد داشت و تنها در طول زایمان ممکن است کنترلی در مثانه خود نداشته باشد.
فشارخون پایین
فشارخون پایین مشکلی را برای مادر ایجاد نمی‌کند و در صورتی که افت فشار در مادر ایجاد شود، کاملا قابل کنترل است. فیبر عصب در داخل رگ‌های خونی وظیفه انقباضات را دارد، هنگامی که اپیدورال تزریق میشود این قسمت تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و در نهایت رگ‌های خونی انقباض خود را از دست می‌دهند. اگر فشار خون مادر پایین بیاید، جریان خون نوزاد نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به همین جهت قبل از تزریق اپیدورال، به مادر مایعاتی برای کنترل فشار تزریق میشود تا او با چنین مشکلی روبه‌رو نشود.
از آنجایی که پزشک از این عارضه آگاه است قبل از هرگونه اقدامی برای مادر سرم وصل می‌کند، همچنین طی زایمان نیز سرم برای مادر زده خواهد شد تا از ایجاد چنین مشکلی جلوگیری شود.
سردرد
گاهی ممکن است سوزن اپیدورال به صورت تصادفی کیسه حاوی مایع مغزی-نخاعی را سوراخ و مایع داخل کیسه به بیرون نشت کند. به دلیل رخ دادن این اتفاق، بیمار ممکن است سردرد داشته باشد. نکته‌ای که در این رابطه وجود دارد، این است که این اتفاق بسیار نادر است و در صورتی که متخصص بیهوشی تبحر داشته باشد، این مشکل ایجاد نخواهد شد.
اگر سردرد با دریافت مایعات از طریق سرم درمان نشود، روش‌های درمانی دیگر نظیر مصرف دارو، برای بیمار تجویز میشود.
در نهایت اگر هیچ روش درمانی جهت درمان سردرد موثر نباشد، از روشی به نام بلاد پچ برای درمان استفاده می‌کنند. در این روش خون از بیمار گرفته میشود و به محلی که سوراخ شده تزریق می‌کنند. این روش کمک می‌کند تا قسمت سوراخ شده، پوشانده شود.
عفونت
این مورد جز موارد بسیار نادری است که احتمال ایجاد آن وجود دارد. قسمتی که کاتتر جهت تزریق اپیدورال وارد میشود، ممکن است منجر به عفونت شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، به راحتی با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان خواهد شد.
آشنایی با مزایای زایمان طبیعی بدون درد
یکی از مزایای مهم آن، این است که مادر در عین حالی که دردی احساس نمی‌کند، می‌تواند زایمان کاملا طبیعی داشته باشد و در طول آن کاملا هوشیار است، در واقع این امر سبب میشود که شاهد روند زایمان خود باشد. در ادامه مزایای دیگر را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- درد در هنگام زایمان منجر به ترشح هورمون استرس در مادر میشود و این هورمون می‌تواند در کودک تأثیر بگذارد. در صورتی که اگر که زایمان طبیعی بدون درد باشد چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.
- مدت‌زمان زایمان به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
- فشارخون و ضربان قلب کاملا تحت کنترل است.
- در مواقع اورژانسی و در صورت نیاز به سزارین، به راحتی می‌توان مادر را برای انجام سزارین منتقل کرد.
- از آسیب به عضلات لگن که ممکن است در طول زایمان طبیعی ایجاد شود، جلوگیری خواهد شد.
تاثیر اپیدورال در افسردگی پس از زایمان
همانطور که گفته شد دردهایی که مادر در طی زایمان احساس می‌کند، می‌تواند نقطه عطف و شروعی برای افسردگی باشد. به همین جهت حدس زده میشود که انجام زایمان به روش اپیدورال خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را کاهش دهد.
شاید برای شما سوالی ایجاد شود که منظور از روش اپیدورال چیست؟ همانطور که خوب می‌دانید مادران در طی زایمان طبیعی دردهای بسیار شدیدی را تجربه می‌کنند؛ اما اگر زایمان طبیعی بدون درد انتخاب مادران باشد، قطعا زایمان راحت و بدون مشکلی را خواهند داشت.
پاسخ به سوالات رایج در خصوص زایمان طبیعی بدون درد
زایمان طبیعی بدون درد شاید برای همه افراد آشنا نباشد و زمانی که به خانم باردار پیشنهاد میشود که زایمان طبیعی با اپیدورال تجربه کند، کمی دچار استرس میشود. تمامی این نگرانی‌ها ممکن است به‌دلیل عدم آگاهی باشد. به همین منظور ما قصد داریم در خصوص زایمان طبیعی بدون درد پاسخگوی سوالات رایج باشیم تا بتوانیم استرس و نگرانی بی‌مورد در این زمینه را در مادران کاهش دهیم.
هر مادر بارداری به‌واسطه اضافه وزنی که در طول بارداری خود پیدا می‌کند، به ستون فقرات وی فشار وارد میشود و شکل مهره ستون فقرات تغییر می‌کند. چنین تغییراتی موجب میشود که هر مادر بارداری (حداقل ۹۵ درصد از مادران) پس از زایمان، چه به‌روش طبیعی و چه به‌روش سزارین دچار کمردرد در سطوح مختلف شوند. این کمردرد فارغ از این است که از بیحسی نخاعی استفاده کنند یا نکنند. همچنین تغییرات هورمونی در مادران باردار نیز موجب بروز کمردرد خواهد شد.
میزان درد در هر فردی متفاوت است، در برخی میزان کمردرد بسیار شدید و در برخی دیگر خفیف است. در نتیجه فارغ از انجام اپیدورال، صرفاً به‌دلیل بارداری، تغییرات هورمونی و فشاری که روی ستون فقرات وارد می‌آید، درد احساس میشود. به‌دلیل بی‌اطلاعی، مادران کمردرد پس از زایمان را به اپیدروال ربط می‌دهند، اما همانطور که توضیح داده شد، اینگونه نیست. در واقع اگر مادران با استفاده از اپیدورال زایمان خود را انجام نمی‌دادند، کماکان ممکن است که دچار کمردرد شوند.
خیر، به‌هیچ‌وجه سوزن به داخل نخاع وارد نمی‌شود و صرفاً اسم آن بیحسی نخاعی است. سوزن در بیحسی نخاعی، بین مهره‌های کمری یک تا پنج وارد میشود. سوزن برای بیحسی بین مهره‌های کمری وارد میشود و این در حالی است که نخاع در مهره یک کمری تمام میشود. بیحسی نخاعی در سطوح پایین‌تر یعنی بین مهره دوم و سوم، بین مهره سوم و چهارم و حتی بین مهره چهارم و پنجم تزریق میگردد.
در واقع فاصله ای حدود ۵ الی ۶ سانتی‌متری بین نخاع و قسمتی که سوزن وارد میشود، وجود دارد و به هیچ عنوان سوزن داخل نخاع زده نمی‌شود. به همین جهت مادران نباید استرس بی‌مورد دراین‌باره مانند فلج شدن داشته باشند.
در روش اپیدورال که در زایمان طبیعی بی‌درد به کار برده میشود، از عوارض بسیار نادر آن سردرد است یا حتی می‌توان گفت که از عوارض شایع اپیدورال نیست. ولی در خصوص اسپاینال در سزارین، محل ورود سوزن درون کیسه حاوی مایع مغزی نخاعی، گاهی برای پیدا کردن محل دقیق و بی‌حس شدن کامل مادر، مجبور به چند بار وارد کردن سوزن هستند تا تزریق به‌درستی انجام گیرد، به طبع هر بار که سوزن در آورده شود و سپس وارد شود، کمی از این مایع مغزی نخاعی نشت پیدا می‌کند.زمانی که این مایع به بیرون نشت پیدا می‌کند، منجر به سردرد خواهد شد؛ چراکه مایع درون کیسه کم شده است. اما این سردرد، سردردی خوشخیم است و با انجام راهکارهای متفاوتی برطرف خواهد شد.
در خصوصی جلوگیری از سردرد پس از اسپاینال، بستگی به تبحر دکتر بیهوشی دارد. هرچه تبحر پزشک بیهوشی بیشتر باشد احتمال وارد کردن دفعات سوزن کمتر خواهد بود، در واقع با یک یا دو بار وارد کردن سوزن چنین عارضه‌ای برای مادران ایجاد نمی‌شود.
اگر سردرد برای مادران پس از زایمان رخ داد به آنها توصیه میشود، ۸ تا ۱۲ ساعت پس از سزارین مستقیم رو به بالا بخوابند، سر باید در موقعیت خاصی باشد که دراین‌باره پزشک برای آنها توضیح خواهد داد. جهت رفع این مشکل راه‌حل‌های زیادی وجود دارد که شامل مصرف مسکن‌های قوی و مصرف کافئین فراوان است و در نهایت می‌توانند به‌روش بلاد پچ (blood patch) درمان شوند. منظور از بلاد پچ روشی‌ست که از خون مادر گرفته میشود و در قسمتی که اسپاینال انجام شده است، تزریق خواهد شد و سردرد مادر کاهش پیدا می‌کند. به‌طور کلی این نکته را به یاد داشته باشید که سردرد عمدتاً در روش بیحسی اسپاینال در سزارین بیشتر مشاهده میشود.
به چند دلیل زایمان اسپاینال به بیهوشی عمومی ترجیح داده می شود که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد:
- بحث روانی زایمان، یکی از مواردی است که هنگام زایمان در نظر گرفته میشود. در واقع خاطره انگیز بودن زایمان بسیار مهم است. در روش اسپاینال مادر قادر است فرزند خود را در بلافاصله پس از تولد در آغوش بگیرد و کاملا هوشیار است. حتی با نوزاد خود سلفی بگیرد.
- در روش بیهوشی عمومی امکان انتقال داروی بیهوشی از مادر به جنین وجود دارد، به همین جهت ممکن است نوزادی که به دنیا می‌آید، خیلی سرحال نباشد. همچنین معیاری به نام آپگار وجود دارد، آپگار معیار بررسی سلامت و هوشیاری نوزاد هنگام تولد است. بیهوشی عمومی ممکن است این عدد را کاهش دهد.
- در بیهوشی عمومی نفس مادر گرفته میشود که به‌عنوان چالش مهمی برای متخصصین بیهوشی محسوب میشود. امکان لوله گذاری سخت در مادران بیشتر است و این باعث میشود که حمایت تنفسی برای مادر و جنین با مشکل روبه‌رو شود، به این جهت که مایع میان بافتی در مادر باردار زیاد شده است و تورم در گلو نیز وجود دارد.
- ناشتایی، یکی از مواردی است که باید در بیهوشی عمومی رعایت شود. معمولا در سزارین‌ها، به‌خصوص موارد اورژانس مادر باردار اجازه مصرف غذا یا نوشیدنی را دارد. عدم ناشتا بودن مادر باردار یک عامل خطر برای انجام بیهوشی عمومی است. در حالت عادی افرادی که میخواهند عمل جراحی معمولی را انجام دهند، باید حداقل ۸ ساعت ناشتا باشند، اما در مادر باردار این زمان ناشتایی کمتر است؛ چراکه تغییرات هورمونی در مادر منجر به رفلاکس میشود. پس امکان لوله گذاری برای او دشوار خواهد بود.
بله، دردها به صفر می‌رسد. البته در افراد مختلف این اعداد متفاوت است، اما اگر بخواهیم به‌طور کلی برای شما بیان کنیم به این گونه است که بیشترین درد زایمان عدد ۱۰ و کمترین آن ۰ است که عمدتاً مادران پس از دریافت بی‌دردی در زایمان طبیعی عدد ۰ را گزارش می‌دهند، اما گاهی این عدد می‌تواند در افراد متفاوت باشد، یعنی در برخی ۱ یا نهایت ۲ گزارش شده است. این نوع تزریق در فواصل زمانی مختلف انجام میشود تا مادر تا آخرین لحظه زایمان نیز بی‌درد بماند. این نکته را به یاد داشته باشید که در این روش صرفاً درد مادر از بین می‌رود ولی انقباضات او وجود خواهد داشت.
زمانی که مادر در حین پروسه زایمان انقباضات خود را احساس می‌کند، می‌تواند در هنگام زایمان زور بزند و همکاری‌های لازم را با پزشک زنان داشته باشد تا فرزند خود را به دنیا بیاورد. در واقع در زایمان طبیعی بی‌درد اینگونه نیست که مادر بی‌حس باشد و نتواند هیچ حرکتی انجام دهد یا پزشک مجبور به پاره کردن واژن و استفاده از دستگاه وکیوم برای به دنیا آوردن بچه باشد. در این روش مادر کاملاً قادر است که زور بزند، بدون آنکه هیچ دردی را احساس کند، در نهایت در این روش فقط احساس درد از بین خواهد رفت.
خیر به هیچ وجه، انجام اپیدورال و تزریق دوز داروها و فواصل تزریق طوری معین و مشخص شده است که مادر تنها احساس دردش از بین خواهد رفت، در همان لحظه پس از تزریق قادر به ایستادن، روی توپ نشستن، پیاده‌روی، دستشویی رفتن و… خواهد بود. تنها در روش سزارین که از بیحسی اسپاینال استفاده میشود، مادر قادر به حرکت کردن نیست. در واقع در اسپاینال دوز دارو به‌گونه‌ای است که مادر از کمر به پایین کاملاً بی‌حس است؛ چراکه باید شکم برش زده شود و او هیچ حسی نداشته باشد.
کمک می‌کند تا دهانه رحم زودتر باز شود.
