بیماری ALS نوعی بیماری پیشرونده سیستم عصبی است که سلول‌های عصبی مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به از دست دادن کنترل عضلانی می‌شود.
معمولا علت ایجاد این بیماری مشخص نیست؛ اما در برخی موارد دلایل ارثی در ایجاد آن نقش دارد. ALS اغلب با مشکلاتی از جمله انقباض عضلانی، گفتار نامفهوم یا ضعف در اندام مشخص می‌شود.
در نهایت همانطور که گفتیم این بیماری بر کنترل ماهیچه‌های مورد نیاز برای حرکت، صحبت، تنفس و غذا خوردن تاثیرگذار می‌گذارد.
متاسفانه هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما در صورت داشتن درد با مراجعه به متخصص درد می‌توانید این بیماری را تا حدی کنترل کنید.
آشنایی با علائم بیماری ALS
علائم این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است، در واقع بسته به اینکه کدام نورون‌ها تحت تاثیر قرار گرفته‌اند، علائم مرتبط ایجاد می‌شود.
این بیماری با ضعف عضلانی شروع می‌شود و با گذشت زمان گسترش یافته و بدتر می‌شود. علائم احتمالی به شرح زیر است:
- مشکل در راه رفتن یا انجام فعالیت‌های عادی روزانه
- افتادن روی زمین
- ضعف در پاها
- ضعف در دست‌ها
- گفتار نامفهوم یا مشکل در بلع
- گرفتگی عضلات و ایجاد انقباض در بازو، شانه و زبان
- تغییرات شناختی و رفتاری
- خنده، گریه یا خمیازه نابه‌جا
این بیماری اغلب در دست‌ها، پاها یا اندام‌ها شروع می‌شود و به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند. در صورتی که بیماری پیشرفت کند و سلول‌ها تخریب شود، عضلات ضعیف‌تر می‌شوند.
در نهایت مواردی مانند جویدن، بلع، تنفس و صحبت کردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا این بیماری در مراحل اولیه هیچ دردی ندارد و در مراحل بعدی نیز ایجاد احساس درد کم است. این نکته قابل ذکر است که بر کنترل مثانه یا حواس شما تاثیر نمی‌گذارد.
بیشتر بخوانید: درد ناشی از سلول داسی شکل
علت بیماری ALS
این بیماری سلول‌های عصبی مرتبط با حرکت ارادی عضلانی مانند صحبت کردن و راه رفتن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ALS منجر به از بین رفتن تدریجی نورون‌های حرکتی مغز تا نخاع می‌شود و تا سراسر بدن گسترش می‌یابد.
زمانی که نورون‌های حرکتی آسیب ببیند، پیام به عضلات متوقف می‌شود؛ بنابراین ماهیچه‌ها قادر به کار کردن نخواهند بود.
علت ایجاد این بیماری برای 5 تا 10 درصد افراد ارثی است و برای سایر افراد مشخص نیست. محققان همچنان در حال بررسی برای مشخص شدن علت این بیماری هستند.
عوامل خطرساز در ایجاد بیماری ALS
موارد ثابت شده که احتمال ایجاد این بیماری را افزایش می‌دهد به شرح زیر است:
وراثت
همانطور که گفتیم 5 تا 10 درصد دلایل ایجاد این بیماری، وراثت است. در واقع خانواده‌هایی که مبتلا به این بیماری باشند، احتمال اینکه فرزندانشان نیز مبتلا به این بیماری شوند، وجود دارد.
سن
احتمال ایجاد بیماری ALS با افزایش سن بیشتر می‌شود و در سنین 40 سالگی و تا اواسط 60 سالگی شایع‌تر است.
جنسیت
قبل از 65 سالگی، آقایان کمی بیشتر از خانم‌ها به ALS مبتلا می‌شوند. این تفاوت جنسیتی پس از 70 سالگی برطرف می‌شود.
ژنتیک
در مطالعه‌ای که کل ژنوم را مورد بررسی قرار داده‌اند، شباهت‌های زیادی را در تغییرات ژنتیکی افراد مبتلا به این بیماری خانوادگی و غیر ارثی مشاهده کرده‌اند.
این تغییرات ژنتیکی می‌تواند افراد را مبتلا به بیماری ALS کند. عوامل محیطی از جمله موارد زیر در ایجاد این عارضه نقش دارد:
مصرف سیگار
سیگار تنها عامل خطر محیطی احتمالی در ایجاد این بیماری است. اینگونه به نظر می‌رسد که خطر احتمال ایجاد این بیماری برای خانم‌ها، به خصوص پس از یائسگی بیشتر می‌شود.
قرار گرفتن در معرض سموم محیطی
برخی شواهد نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض سرب یا سایر موارد خطرساز در محل کار یا خانه، با این بیماری مرتبط است.
مطالعات زیادی انجام شده است؛ اما هیچ عامل یا ماده شیمیایی به‌طور مداوم و همیشگی در ایجاد این بیماری مرتبط نبوده است.
عوارض ناشی از بیماری ALS
در صورتی که این بیماری پیشرفت کند باعث ایجاد چنین عوارضی می‌شود:
مشکلات تنفسی
این بیماری با گذشت زمان ماهیچه‌های مرتبط با تنفس را از کار می اندازد یا فلج می‌کند. در این مواقع بیمار به وسیله‌ای کمکی نیاز دارد تا بتواند هنگام شب نفس بکشد، مشابه آنچه که افراد در صورت ابتلا به آپنه خواب تجربه می‌کنند.
از شایع‌ترین علت مرگ ناشی از این بیماری، نارسایی تنفسی است. معمولا مرگ در عرض 3 تا 5 سال پس از شروع علائم رخ می‌دهد. با این حال بسیاری از افراد نیز تا 10 سال یا حتی بیشتر با وجود این بیماری زندگی می‌کنند.
مشکلات گفتاری
افراد مبتلا به این بیماری در صحبت کردن دچار مشکل هستند. در ابتدا این مشکل خفیف است و به مرور زمان بیشتر و بدتر می‌شود. در نهایت به این صورت است که درک گفتار برای دیگران دشوار خواهد شد.
مشکل در خوردن
به دنبال این بیماری، ماهیچه‌ای که بلع را کنترل می‌کند، عملکرد درستی ندارد و بیماران دچار سوء تغذیه و کم آبی می‌شوند.
در واقع هنگام غذا خوردن احتمال ورود غذا، مایعات یا بزاق به ریه وجود دارد. لوله تغذیه احتمال ایجاد چنین خطراتی را کاهش می‌دهد و هیدراتاسیون و تغذیه مناسب را تامین می‌کند.
زوال عقل
برخی از افراد مبتلا به ALS در به خاطر سپردن و تصمیم‌گیری مشکل دارند و برای برخی در نهایت نوعی از زوال عقل به نام «دمانس فرونتوتمپورال» تشخیص داده می‌شوند.
نحوه تشخیص بیماری ALS چگونه است
تشخیص زودهنگام این بیماری دشوار است؛ زیرا می‌تواند همانند سایر بیماری‌های عصبی باشد. آزمایش‌هایی که به رد سایر دلایل احتمالی کمک می‌کند و در نهایت منجر به تشخیص دقیق می‌شود به شرح زیر است:
الکترومیوگرافی (EMG)
در این روش پزشک یک الکترود سوزنی را از طریق پوست به عضلات مختلف وارد می‌کند. این تست فعالیت الکتریکی عضلات شما را هنگام انقباض و زمانی که در حالت استراحت هستند، مورد بررسی قرار می‌دهد.
ناهنجاری‌هایی که در این روش تشخیصی مشاهده می‌شود، به پزشک در تشخیص یا رد ALS کمک می‌کند.
بررسی هدایت عصبی
توانایی اعصاب برای ارسال تکانه به عضلات در نواحی مختلف بدن اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا شما به بیماری‌های عضلانی یا عصبی خاصی مبتلا هستید یا خیر.
ام آر آی
این روش تصاویر دقیقی از مغز و نخاع به شما نشان می‌دهد. در این تصویربرداری تومورهای نخاع، فتق دیسک گردن یا سایر علائمی را که ممکن است باعث علائم شما شوند، نشان می‌دهد.
آزمایش خون و ادرار
بررسی نمونه خون و ادرار در آزمایشگاه به پزشک کمک می‌کند تا سایر علل احتمالی رد یا تشخیص داده شود.
پونکسیون کمری
نمونه‌ای از مایع نخاعی مورد بررسی قرار می‌گیرد. طی این روش یک سوزن کوچک بین دو مهره در قسمت پایین کمر برای نمونه‌برداری قرار داده می‌شود.
بیوپسی عضلانی
اگر پزشک بر این باور باشد که شما به جای بیماری ALS به یک بیماری عضلانی مبتلا هستید، ممکن است نیاز به انجام بیوپسی عضلانی داشته باشید.
این روش تشخیصی تحت بی حسی موضعی انجام می‌گیرد و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
ALS چه درمانی دارد
هیچ راهکاری برای درمان وجود ندارد، پزشکان تنها می‌توانند پیشرفت علائم را کاهش دهند و از عوارض جدی جلوگیری کنند. ممکن است برای درمان به چندین پزشک متخصص نیاز داشته باشید تا منجر به بهبود کیفیت زندگی شما بشود.
یکی از روش‌های درمانی تجویز دارو است که باید طبق نظر پزشک بسته به شرایط بیمار تجویز شود. مصرف داروها به افزایش طول عمر و همچنین کنترل علائم کمک می‌کند.
گاهی پزشک داروهای دیگری را نیز برای تسکین علائم دیگری همچون موارد زیر تجویز می‌کند:
- گرفتگی و اسپاسم عضلانی
- یبوست
- خستگی
- بزاق بیش از حد
- درد
- افسردگی
- مشکلات مرتبط با خواب
- خنده و گریه‌های غیر قابل کنترل
- تراپی‌ها
- مراقبت از تنفس
بیشتر بخوانید: درد مزمن و افسردگی چه ارتباطی با یکدیگر دارند
با ضعیف شدن ماهیچه‌ها در تنفس دچار مشکل خواهید شد. پزشک ممکن است به‌طور منظم تنفس شما را آزمایش کند و دستگاه‌هایی را برای کمک به تنفس بهتر در نظر بگیرد.
فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپیست هر مشکلی که مانع تحرک شما می‌شود، از جمله درد را تا حدی برطرف خواهد کرد. انجام تمرینات مناسب تحت نظر متخصص به حفظ تناسب اندام قلبی عروقی، دامنه حرکتی و قدرت عضلانی نیز کمک می‌کند.
علاوه بر این انجام تمرینات ورزشی به بهبود حس خوب نیز کمک می‌کند. انجام تمرینات کششی به جلوگیری از درد و عملکرد عضلات در بهترین حالت خود کمک خواهد کرد.
کار درمانی
یک کاردرمانگر به شما کمک می‌کند تا با وجود ضعف که در اندام‌های خود از جمله دست دارید، کاملا مستقل شوید. با وجود برخی از تجهیزات به شما کمک می‌شود که در انجام فعالیت‌هایی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام کردن و… مستقل باشید.
گفتار درمانی
گفتار درمانی تکنیک‌هایی را آموزش می‌دهد تا گفتار بیمار قابل درک‌تر شود. همچنین شرایطی را فراهم می‌کند که راه‌های ارتباطی دیگری نیز به غیر از صحبت کردن داشته باشید.
حمایت‌های تغذیه‌ای
تیمی که با شما همکاری دارد به شما کمک خواهد کرد که بلع آسان‌تری داشته باشید ممکن است برخی به یک لوله تغذیه نیاز داشته باشند.
