اسپوندیلیت آنکیلوزان - روماتیسم ستون فقرات
اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی آرتروز است که ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این شرایط می‌تواند منجر به التهاب شدید مهره‌ها شود و در نهایت بیمار احساس درد مزمن داشته باشد. در مواقعی که این بیماری پیشرفت کند، التهاب می‌تواند باعث ایجاد استخوانی جدید در ستون فقرات و تغییر شکل این ناحیه از بدن شود.
این بیماری می‌تواند باعث درد و سفتی در سایر قسمت‌های بدن شود. در حقیقت مفاصل بزرگ دیگر مانند شانه‌ها، باسن و زانوها نیز می‌توانند درگیر شوند.
اسپوندیلیت آنکیلوزان چه علائمی دارد
علائم ناشی از این بیماری در هر فردی متفاوت است. این بیماری بسته به شدت التهاب، علائم متفاوتی را در هر فردی ایجاد می‌کند.
شایع‌ترین علائمی که از این بیماری گزارش شده، احساس کمردرد هنگام صبح و شب است. همچنین ممکن است در مفاصل بزرگ‌تر مانند لگن و شانه‌ها نیز احساس درد داشته باشید. از دیگر علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سفتی ستون فقرات هنگام صبح
- وضعیت بد بدن یا شانه‌های خمیده
- بی اشتهایی
- تب
- کاهش وزن
- خستگی
- کم خونی یا کمبود آهن
- کاهش عملکرد ریه
از آنجایی که این بیماری می‌تواند منجر به التهاب شود، ممکن است سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که دچار این بیماری هستند، ممکن است این موارد را نیز تجربه کنند:
- ایجاد التهاب در روده
- التهاب خفیف در چشم
- التهاب دریچه قلب
- تاندونیت آشیل
با این حال که اسپوندیلیت آنکیلوزان بیشتر ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اما، سایر قسمت‌های بدن نیز می‌تواند تحت تاثیر این بیماری باشند. دکتر محمد حسین دلشاد، راهکار موثری جهت بی دردی بیماران در این موقع در نظر خواهد گرفت.
چه عواملی منجر به اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌شود
در حال حاضر علت اصلی چنین عارضه‌ای مشخص نیست. این اختلال معمولا از خانواده‌ها نشأت می‌گیرد، به همین جهت ژنتیک نقش بسیار مهمی در ایجاد آن دارد. به همین جهت اگر والدین، خواهر یا برادر به این بیماری مبتلا باشند، احتمال ابتلا سایر افراد این خانواده بیش از دیگران خواهد بود.
چه کسانی در معرض اسپوندیلیت آنکیلوزان قرار دارند
افرادی که بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند، شامل موارد زیر است:
سابقه خانوادگی؛
۹۰ درصد از افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، ژن آن را دارند.
سن؛
بر خلاف سایر بیماری‌ها، علائم اولیه این بیماری بیشتر در جوانان مشاهده می‌شود. علائم آن در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی قابل مشاهده است.
جنسیت.
اسپوندیلیت آنکیلوزان در آقایان حدود سه برابر شایع‌تر از خانم‌هاست.
نحوه تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان به چه صورت است
زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، ممکن است از شما خواسته شود که در جهت‌های مختلفی خم شوید تا دامنه حرکات ستون فقرات مورد بررسی قرار بگیرد. گاهی با فشار دادن قسمت‌های خاصی از لگن یا حرکت دادن پاها در صورت ایجاد درد، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند.
گاهی ممکن است پزشک از شما بخواهد که نفس عمیق بکشید تا متوجه شود در قفسه سینه دچار مشکل هستید یا خیر. به‌طور کلی روش‌های تشخیصی دیگری که استفاده می‌شود، شامل موارد زیر است:
آزمایشات تصویربرداری
با استفاده از اشعه ایکس می‌توان متوجه تغییراتی در مفصل و استخوان‌ها شد. با این حال ممکن است در ابتدای این بیماری علائم قابل مشاهده‌ای وجود نداشته باشد.
MRI از دیگر روش‌هایی است، که برای ارائه تصاویر با جزئیات از استخوان‌ها و بافت‌های نرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تست‌های آزمایشگاهی
هیچ تست آزمایشگاهی مشخصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. برخی از آزمایش‌ها تنها برای بررسی مارکرهای التهاب مورد برسی قرار می‌گیرند. همچنین در این آزمایشات، ژن HLA-B27 نیز مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.
به این نکته توجه داشت باشید افرادی که این ژن را دارند، به این معنی نیست که حتما به این بیماری مبتلا هستند، می‌توانید بدون داشتن این ژن به این بیماری مبتلا باشید.
درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان
هدف از درمان این بیماری تسکین درد و جلوگیری یا به تاخیر انداختن عوارض و تغییر شکل ستون فقرات است. درمان‌ها در صورتی که این بیماری صدمات جبران‌ناپذیری را به بیمار وارد نکرده باشد، بسیار موثر عمل می‌کنند. به‌طور کلی روش‌های درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود، به شرح زیر است:
دارو درمانی
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایندومتاسین داروهایی هستند که پزشک معمولا برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان استفاده می‌کند. این داروها می‌تواند التهاب، درد و سفتی را برطرف کند. با این وجود مصرف این داروها ممکن است منجر به خونریزی دستگاه گوارش شود.
اگر این دسته از داروها مفید نباشد، داروهای قوی‌تری مانند کورتیکواستروئیدها از سوی فوق تخصص درد تجویز خواهد شد. کورتیکواستروئیدها معمولا برای کوتاه مدت تجویز می‌شوند. این دارو یک ضد التهاب بسیار قدرتمند است که می‌تواند التهاب ایجاد شده در ستون فقرات را بهبود بخشد.
از دیگر روش‌های درمانی، مهارکننده‌های فاکتور نکروز تومور است که برای جلوگیری از التهاب کاربرد دارد. همچنین درد و سفتی ایجاد شده را کاهش می‌دهد. این دارو معمولا پس از پیشرفت بیماری و در صورت عدم استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عمل جراحی
در صورت آسیب دیدگی شدید و تغییر شکل مفاصل، ممکن است در نهایت جراحی را برای بیماران در نظر بگیرند. در طی این عمل، جراح مجددا تغییراتی در ستون فقرات ایجاد می‌کند.
آیا روش‌های درمانی طبیعی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود دارد
گاهی علاوه بر درمان‌های پزشکی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود، برخی از راهکارهای طبیعی به کاهش علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان کمک می‌کند. بسته به تصمیم پزشک و شرایط بیمار ممکن است این نوع روش‌های درمانی به تنهایی یا با سایر درمان‌های پزشکی در نظر گرفته شود.
ورزش
تمرینات حرکتی و قدرتی می‌تواند در کاهش علائم اسپوندیلیت موثر عمل کند. اینگونه تمرینات، مفاصل را تقویت کرده و به انعطاف‌پذیری بیشتر آنها کمک خواهد کرد.
حرکات کششی
حرکات کششی منجر به انعطاف‌پذیری مفاصل و افزایش قدرت می‌شود. در نهایت بیمار درد کمتری را احساس می‌کند و منجر به بهبود دامنه حرکات می‌شود.
تمرین ایستادن
سفتی در ستون فقرات می‌تواند منجر به وضعیت بد بدن شود. با تمرین صحیح ایستادن می‌توانید این خطر را کاهش دهید.
گرما و سرما درمانی
کمپرس گرم‌کننده و یا دوش آب گرم می‌تواند در کاهش درد و سفتی در ستون فقرات و دیگر مفاصل آِسیب‌دیده موثر عمل کند. همچنین استفاده از بسته‌های یخ، التهاب مفاصل دردناک و یا متورم را بهبود می‌بخشد.
طب سوزنی
این روش درمانی ممکن است درد و سایر علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان را کاهش دهد. در حقیقت با این روش، هورمون‌های تسکین‌دهنده درد فعال می‌شوند.
ماساژ درمانی
ماساژ علاوه بر اینکه باعث ایجاد آرامش می‌شود، در حفظ انعطاف‌پذیری و بهبود دامنه حرکتی نیز موثر است.
آیا رژیم غذایی می‌تواند به درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان کمک کند؟
هیچ رژیم غذایی مشخصی برای درمان این بیماری وجود ندارد؛ اما با داشتن یک رژیم غذایی سالم که سرشار از ویتامین و مواد معدنی است، به تسریع روند بهبود کمک می‌کند. به این موارد برای رژیم غذایی خود توجه داشته باشید:
- غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند: مانند ماهی، آجیل و برخی از روغن‌ها
- انواع میوه و سبزیجات
- غلات کامل
از مصرف غذاهای چرب و سرشار از قند سدیم، خودداری کنید. این دسته از مواد غذایی می‌تواند شامل غذاهای فرآوری شده، کنسرو و غذاهای بسته‌بندی شده باشد که ممکن است منجر به بدتر شدن التهاب شوند.
همچنین باید از مصرف الکل خودداری کنید. مصرف الکل هنگام مصرف دارو تداخل ایجاد می‌کند و می‌تواند علائم شما را بدتر کند.
تمریناتی که می‌تواند به درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان کمک کند
ورزش روزانه و تمرینات استقامتی برای حفظ انعطاف‌پذیری و دامنه حرکات توصیه می‌شود. هر یک از این تمرینات می‌تواند به کاهش علائم کمک کند:
- یوگا
- تنفس عمیق
- تمرینات کششی
- شنا کردن
این موارد ذکر شده تنها بخشی از روش‌های درمانی موثر است، که همراه با مصرف دارو و فیزیوتراپی برای بیماران در نظر گرفته می‌شود.
آیا راهکاری برای جلوگیری از اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود دارد
راهکار مشخص و تعریف شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد؛ چون هیچ فردی نمی‌داند که چه عاملی باعث ایجاد این بیماری می‌شود. با این وجود اگر به این بیماری مبتلا هستید، برای جلوگیری از عارضه‌های جدی ناشی از این بیماری، چنین راهکارهایی را در نظر داشته باشید:
- فعال باشید؛
- رژیم غذایی سالم برای خود در نظر داشته باشید؛
- وزن نرمال را برای خود در نظر بگیرید.
