منظور از بیماری سندرم عضله پیریفورمیس چیست

منظور از سندرم پیریفورمیس نوعی بیماری است که عضله پیریفورمیس در ناحیه باسن دچار اسپاسم و درد می‌شود. یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند عصب سیاتیک را تحریک کند و منجر به درد ناشی از این عصب شود، عضله پیریفورمیس است.

علائم ناشی از این عارضه می‌تواند شامل درد، بی حسی و گزگز در در پشت ساق پا یا در کل پا باشد. عضله پیریفورمیس عضله کوچکی در اعماق باسن است. 

• ابتدای این عضله از پایین ستون فقرات و به سطح بالایی استخوان ران متصل می‌شود.
• وجود این عضله به چرخش مفصل ران و به‌طور کلی چرخش پا کمک می‌کند.
• این عضله به‌صورت مورب قرار دارد و عصب به شکل عمودی در زیر آن قرار گرفته است.

علت ایجاد سندرم مفصل پیریفورمیس چیست

علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست. دلایل احتمالی ایجاد این سندرم به شرح زیر است:

• اسپاسم در عضله پیریفورمیس، تحریک این عضله یا به علت تحریک ساختارهای مجاور مانند مفصل ساکروایلیاک یا مفصل ران ایجاد می‌شود.
• سفتی عضله به‌دلیل آسیب یا اسپاسم ایجاد می‌شود.
• به‌دلیل آسیب‌دیدگی یا اسپاسم عضله پیریفورمیس متورم می‌شود.
• در ناحیه عضله پیریفورمیس خونریزی ایجاد می‌شود.

علل ذکر شد، می‌تواند بر عضله پیریفورمیس تاثیرگذار باشد و باعث ایجاد درد در باسن شود. همچنین ممکن است بر عصب سیاتیک مجاور تاثیر گذار باشد و منجر به علائمی مانند درد، گزگز، بی حسی در پشت ساق ران یا ساق پا شود. درمان سیاتیک بدون جراحی یکی از درمان‌های توصیه شده توسط پزشک فوق تخصص درد است.

سندرم مفصل پیریفورمیس چه علائمی دارد

معمولا افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، حساسیت زیادی در ناحیه باسن و درد در پشت ران، ساق پا و پا دارند. علائم رایج این بیماری شامل موارد زیر است:

• احساس درد در باسن
• درد از پشت ران، ساق پا و پا (سیاتیک)
• احساس درد هنگام راه رفتن از پله‌ها یا شیب‌ها
• افزایش درد پس از نشستن طولانی مدت
• کاهش دامنه حرکات مفصل ران

علائم سندرم پیریفورمیس اغلب پس از نشستن در مدت زمان طولانی، راه رفتن یا دویدن بدتر می‌شود، ممکن است زمانی که دراز می‌کشید، احساس بهتری داشته باشید.

سندرم پیریفورمیس چگونه تشخیص داده می‌شود

معمولا تشخیص این بیماری بر اساس بررسی سوابق پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و در نهایت آزمایشات لازم انجام خواهد شد. روش‌های تشخیص به شرح زیر است:

• معاینات بدنی
• سوابق بیماری‌های فرد
• آزمایشات تشخیصی مانند اشعه ایکس، MRI و تست انتقال‌دهنده عصبی

سندرم عضله پیریفورمیس چه درمانی دارد

بسته به شدت درد ایجاد شده و سایر علائم بیمار، درمان‌های متفاوتی برای او در نظر گرفته می‌شود. در ابتدا پزشک درمان‌های غیر تهاجمی را برای بیمار در نظر می‌گیرد و در صورت عدم درمان، اقدامات جدی‌تری را انجام خواهند داد:

استفاده از بسته‌های یخ

هر زمان که درد شروع می‌شود، روی شکم دراز بکشید و یک کیسه یخ را به مدت ۲۰ دقیقه در قسمتی که منجر به درد شده است، قرار دهید. هر ۲ الی ۴ ساعت یکبار این کار را تکرار کنید. شاید بهتر باشد همراه با بسته یخ، ماساژ ملایمی نیز داشته باشید.

گرما درمانی

برخی از افراد ممکن است با استفاده از کمپرس آب گرم احساس راحت‌تری داشته باشند. هنگامی که درد دارید، روی شکم دراز بکشید و به مدت ۲۰ دقیقه بر قسمتی که درد ایجاد شده، کمپرس آب گرم بگذارید.

مصرف دارو برای کاهش درد

از آنجایی که اغلب دردهای ایجاد شده به‌دلیل التهاب است، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند در کاهش التهاب قسمت آسیب‌دیده موثر باشد.

تزریق داروهای استروئیدی

در صورتی که درد شدید باشد، ممکن است پزشک صلاح بداند که تزریق استروئید را برای بیمار انجام دهد. معمولا داروهای بی حسی و کورتیکو استروئیدها به‌صورت مستقیم به عضله پیریفورمیس تزریق می‌شود و به کاهش اسپاسم و درد کمک خواهد کرد. 

معمولا به‌دلیل این که درد بیمار برطرف شود و قادر به انجام فیزیوتراپی باشد، تزریق برای او انجام می‌شود.

فیزیوتراپی برای سندرم عضله پیریفورمیس

علاوه بر اینکه حرکات کششی می‌تواند برای این دسته از افراد که به این سندرم مبتلا هستند، موثر و مفید واقع شود، یک برنامه درمانی جامع همراه با فیزیوتراپی قطعا تاثیر بیشتری خواهد داشت.

تمرینات حرکتی

فیزیوتراپیست و دیگر متخصصان می‌توانند برنامه‌ای از حرکات کششی و حرکاتی را برای کمک به کشش عضله و کاهش اسپاسم برای بیمار در نظر داشته باشند.

ماساژ عضله

زمانی که ماساژ درمانی را برای خود در نظر می‌گیرید، افزایش خون و کاهش اسپاسم عضلات در آن ناحیه ایجاد می‌شود، در نهایت منجر به بهبودی خواهد شد. در نتیجه، می‌بایست علاوه بر مصرف دارو، چنین تمرینات فیزیکی را برای تسریع روند بهبودی در نظر داشته باشید.

حرکات کششی برای عضلات پیریفورمیس

برخی از تمرینات کششی برای پیریفورمیس، همسترینگ و مفصل ران ممکن است به کاهش علائم دردناک در طول عصب سیاتیک کمک کند و دامنه حرکات بیماران بازگردد. روش‌های مختلفی که برای کشش این عضلات وجود دارد، به شرح زیر است:

• به پشت خود بخوابید و در حالی که زانو را خم کرده‌اید، هر دو پا روی زمین باشد. زانوی راست خود را با دست چپ به‌سمت سینه سمت چپ بکشید. این تمرین را در هر دو طرف از بدن خود انجام دهید؛
• تمرین دیگر به این صورت است که باید دو پا روی زمین باشد و زانوی خود را خم کنید. سپس مچ پای راست را روی زانوی پای چپ قرار دهید و ران چپ را به سمت سینه بالا ببرید تا کشش ایجاد شود، این تمرین را برای هر دو طرف بدن انجام دهید.

به‌طور کلی هر کششی را که انجام می‌دهید، در ابتدا باید ۵ ثانیه باشد و به تدریج به ۳۰ ثانیه افزایش پیدا کند، روزانه سه بار این تمرین را تکرار کنید.

مطالب مرتبط: پارگی لابرال لگن چیست

حرکات کششی در عضله همسترینگ

کشش عضله همسترینگ (عضله بزرگ پشت ران) برای تسکین هر نوع درد سیاتیک موثر است. چندین روش حرکتی برای کشش این عضله وجود دارد که این موارد به شرح زیر است:

• دو صندلی را روبه‌روی یکدیگر قرار دهید. روی یک صندلی بنشینید و پاشنه یک پای خود را روی صندلی دیگر قرار دهید. به جلو از سمت باسن خم شوید تا جایی که کشش ملایمی در پشت ران احساس شود؛
• به پشت بخوابید، به طوری که هر دوی پا شما صاف باشد. یک پای خود را به‌سمت بالا بکشید و با کمک حوله پای خود را نگهدارید تا زمانی که کشش خفیفی در پشت ران ایجاد شود. سعی کنید پای خود را به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت نگه دارید و هر سه بار تکرار کنید.

حرکات کششی در پایین شکم

این تمرین نیز به اینگونه است که باید به پشت خود بخوابید، زانوهای خود را خم کنید و پاهای خود را صاف روی زمین قرار دهید. یک پای خود را از زمین بلند کنید و به‌سمت سینه بیاورید، به‌طوری که پا شبیه به L شود. زانوی دیگر خود را نیز به همان حالت بالا بیاورید.

سپس برای پایین آوردن پای خود به ترتیب این کار را انجام دهید. بهتر است این تمرین را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید. نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که باید ماهیچه‌های شکم خود را محکم کنید، پشت خود را ثابت نگه دارید و به‌طور صحیح تنفس کنید.

نکات مراقبتی خانگی

اگر دچار سندرم عضله پیریفورمیس هستید، با در نظر گرفتن این نکات می‌توانید تا حد زیادی به کنترل علائم خود کمک کنید:

• از فعالیت‌هایی که باعث ایجاد یا تحریک بیماری می‌شود، خودداری کنید. اگر فعالیت خاصی شرایط شما را بدتر می‌کند، تمرینات دیگری را برای ورزش در نظر داشته باشید.
• ناحیه آسیب‌دیده را ماساژ دهید.
• اگر زیاد می‌نشینید، باید به‌طور منظم از جای خود بلند شوید، کمی بایستید و راه بروید.
• برای کاهش تورم، NASID را طبق دستور مصرف کنید.
• با توجه به اینکه چه موردی برای شما سازگارتر است، از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید. استفاده از کمپرس سرد چندین‌بار در روز به مدت ۱۵ دقیقه به کاهش تورم کمک می‌کند. استفاده از کمپرس سرد نیز می‌تواند به شل کردن عضلات سفت کمک کند.
• تمرینات کششی در پیریفورمیس و عضلات اطراف را انجام دهید.

عوامل خطرساز

مواردی که احتمال ایجاد این بیماری را افزایش می‌دهد به شرح زیر است:

تروما یا آسیب

وارد شدن ضربه یا آسیب به باسن که به دنبال چنین شرایطی عصب سیاتیک تحت فشار قرار می‌گیرد.

فعالیت بیش از حد

انجام فعالیت‌های بیش از حد مانند پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه سواری، اسکی و… به مرور زمان منجر به التهاب عضله پیریفورمیس می‌شود و در نهایت منجر به تحریک سیاتیک خواهد شد. 

آیا راهکاری برای پیشگیری وجود دارد؟

برای جلوگیری از این عارضه استراتژی‌هایی در نظر گرفته شده که به شرح زیر است:

• به‌طور منظم باید ورزش کنید تا ماهیچه‌های خود را قوی و سالم نگه دارید.
• به وضعیت بدنی خود هنگام نشستن، رانندگی یا ایستادن توجه داشته باشید.
• برای بلند کردن وسیله نباید از کمر خم شوید، زانوی خود را خم کرده و کمر خود را کاملا صاف نگه دارید، سپس وسیله را بلند کنید.
• قبل از انجام هر فعالیت بدنی باید بدن خود را گرم نگه دارید و سپس تمرینات کششی را انجام دهید.
• اگر مدت طولانی نشسته‌اید یا ایستاده‌اید، با کمی راه رفتن یا انجام حرکات کششی به بدن خود استراحت دهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر سندرم پیریفورمیس دارید، در صورتی که هر یک از این موارد را تجربه کردید به پزشک خود مراجعه کنید:

• به طور مکرر به دلیل درد و بی حسی زمین می‌خورید.
• هنگام بلند کردن پا از روی زمین دچار مشکل می‌شوید.
• دردی که بیش از چند هفته ادامه دارد حتی با وجود اینکه به نکات درمانی نیز توجه داشته‌اید.
• ضربه به کمر، لگن یا ساق پا وارد شده است.
• مشکل در کنترل دفع ادرار یا مدفوع دارید.
• ضعف یا بی حسی ناگهانی در پشت ساق پای خود دارید.
• درد ناگهانی و شدید در کمر یا ساق پای خود دارید.