نقرس چیست و چه علائمی دارد
نقرس یک نوعی بیماری شایع و پیچیده از آرتروز است و ممکن است هر کسی را درگیر کند. گاهی نقرس با حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس در یک یا چند مفصل، که در اغلب در انگشت شست پا وجود دارد، احساس شود.
حملات ناشی از نقرس می‌تواند به‌صورت ناگهانی ایجاد شود. اغلب بیماران در نیمه شب با این احساس که انگشت پا در حال سوختن است، از خواب بیدار می‌شوند. مفصل آسیب‌دیده گرم، متورم و به‌قدری حساس است که حتی وزن ملافه روی پا غیر قابل تحمل می‌شود.
علائم نقرس ممکن است گاهی وجود داشته باشد و گاهی به‌طور کامل برطرف شود؛ اما، روش‌هایی برای کنترل درد وجود دارد. در ادامه مقاله توضیحات بیشتری در خصوص این بیماری به شما خواهیم داد.
نقرس چه علائمی دارد
علائم ناشی از این بیماری در اغلب مواقع به‌صورت ناگهانی و شب‌هنگام ایجاد می‌شود. این علائم شامل موارد زیر است:
احساس درد مفصل شدید
نقرس معمولا انگشت شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اما امکان ایجاد این بیماری در هر مفصلی وجود دارد. مفاصل دیگر از جمله مچ پا، زانو، آرنج، مچ و انگشتان امکان تحت تاثیر قرار گرفتن این بیماری را دارند.
طولانی بودن برخی از علائم
گاهی پس از این که شدیدترین دردها تسکین پیدا می‌کند، ممکن است برخی از ناراحتی‌های مفصلی از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. حملات بعدی معمولا طولانی‌ترند و مفاصل بیشتری را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
التهاب و قرمزی مفصل
در این مواقع مفاصل آسیب‌دیده متورم، حساس، گرم و قرمز می‌شوند.
محدود شدن دامنه حرکات
با پیشرفت بیماری نقرس، ممکن است قادر نباشید که به‌طور عادی و طبیعی مفاصل خود را حرکت دهید.
اگر درد ناگهانی و شدیدی در مفاصل خود دارید، به پزشک فوق تخصص درد مراجعه کنید. در صورتی که این بیماری درمان و بررسی نشود، منجر به بدتر شدن درد و آسیب مفصلی می‌شود.
آیا نقرس خطرناک است
عدم درمان نقرس، منجر به تخریب و فرسایش مفاصل می‌شود. در این مواقع بیماری پیشرفت کرده و مزمن می‌شود و باعث ایجاد توده‌هایی سفید کوچکی به نام «توفی» در زیر پوست خواهد شد که معمولا روی گوش‌ها، آرنج‌ها و انگشتان پا قابل مشاهده است.
در این قسمت‌ها، کریستال‌های اورات در زیر پوست تشکیل می‌شود و باعث ایجاد درد ناشی از این بیماری خواهد شد.
علت ایجاد نقرس در افراد چیست
نقرس زمانی ایجاد می‌شود که ذرات اسید اوریک در مفصل جمع و منجر به التهاب و درد شدید ناشی از حمله نقرس شود. زمانی که مقدار زیادی اوره در خون وجود داشته باشد، باعث ایجاد اسید اوریک می‌شود.
بدن هنگام تجزیه پورین، اسید اوریک تولید می‌کند که به‌طور طبیعی در بدن شما وجود دارد. پورین در غذاهای خاصی از جمله گوشت قرمز یافت می‌شود.
غذاهای دریایی که غنی از پورین هستند، شامل آنچو، ساردین، صدف، گوش ماهی، قزل آلا و ماهی تن است. نوشیدنی‌های الکلی به ویژه آبجو و نوشیدنی‌های شیرین شده با قند میوه می‌تواند منجر به افزایش سطح اسید اوریک شود.
معمولا اسید در خون حل می‌شود و از طریق کلیه‌ها به ادرار منتقل خواهد شد. گاهی اوقات ممکن است بدن شما اسید اوریک بیش از حد تولید کند یا کلیه قادر به دفع اسید اوریک کافی نباشد.
زمانی که چنین اتفاقی رخ می‌دهد، اسید اوریک تجمع پیدا می‌کند و در اطراف مفصل یا بافت اطراف آن کریستال‌های تیز یا سوزن مانند ایجاد می‌شود که منجر به درد و التهاب خواهد شد.
عوامل خطرساز در ایجاد نقرس چه مواردی هستند
اگر مقدار زیادی اسید اوریک در بدن خود داشته باشید، احتمال آنکه به بیماری نقرس مبتلا شوید، وجود دارد. عواملی که می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن شما افزایش دهد به شرح زیر است:
رژیم غذایی
اگر رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی از گوشت قرمز و نوشیدنی‌هایی که با قند میوه شیرین شده‌اند، باشد سطح اسید اوریک را در بدن افزایش می‌دهد و خطر ابتلا به نقرس افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین مصرف الکل به‌ویژه آبجو خطر این بیماری را افزایش خواهد داد.
وزن
اگر اضافه وزن دارید، بدن شما اسید اوریک زیادی تولید می‌کند و کلیه برای از بردن آن کار سختی را پیش روی خود خواهد داشت.
برخی از بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند شامل فشار خون بالا و بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چاقی، سندرم متابولیک، بیماری‌های قلبی و کلیوی باشد
مصرف داروهای خاص
مصرف برخی از داروهای خاص از قبیل آسپرین با دوز پایین و داروهایی جهت کنترل فشار خون بالا و… می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد.
سابقه خانوادگی
اگر سایر اعضای خانواده شما دچار این بیماری باشند، احتمال اینکه شما نیز به این بیماری مبتلا شوید، وجود دارد.
سن و جنسیت
بیماری نقرس بیشتر در آقایان ایجاد می‌شود، به این جهت که خانم‌ها اسید اوریک کمتری در بدن خود دارند؛ اما، میزان اسید اوریک زنان پس از یائسگی به آقایان نزدیک می‌شود. معمولا آقایان در سنین بین ۳۰ تا ۵۰ مبتلا به این بیماری می‌شوند.
تجربه عمل جراحی یا وارد شدن ضربه
تجربه عمل جراحی یا ضربه‌ای که اخیر به شما وارد شده است، می‌تواند منجر به حملات نقرس شود.
بیشتر بخوانید: نقش متخصص بیهوشی در عمل‌های جراحی
نقرس چه عوارضی را در پی دارد
افرادی که مبتلا به این بیماری هستند، ممکن است شرایط بدتری را تجربه کنند که این موارد به شرح زیر است:
نقرس عود کننده
امکان دارد برخی از افراد علائمی از بیماری نداشته باشند و برخی دیگر هر چند سال یکبار این بیماری را تجربه کنند. مصرف برخی از داروها ممکن است از حملات نقرس جلوگیری کند. در صورت عدم درمان، احتمال دارد نقرس منجر به فرسایش و از بین رفتن مفصل شود.
نقرس پیشرفته
در صورتی که این بیماری درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد رسوب ذرات در زیر پوست در گره‌هایی به نام توفی شود. توفی در قسمت‌های مختلفی مانند انگشتان دست و پا، پشت مچ پا یا تاندون آشیل ایجاد می‌شود و معمولا دردی ایجاد نمی‌کند؛ اما، در حملات ناشی از نقرس ممکن است متورم شوند.
سنگ کلیه
بلورهای ادرار ممکن است در مجاری ادراری افراد مبتلا به این بیماری جمع و باعث ایجاد سنگ کلیه شود. مصرف برخی از داروها از سوی پزشک می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.
نحوه تشخیص نقرس چگونه است
پزشکان معمولا نقرس را بر اساس علائم و ظاهر مفصل آسیب‌دیده تشخیص می‌دهند. آزمایشاتی که برای تشخیص این بیماری در نظر گرفته می‌شود، شامل موارد زیر است:
آزمایشات مایع مفصلی
پزشک ممکن است با استفاده از سوزن جهت برداشتن نمونه مایعات از مفصل استفاده کند. زمانی که مایعات در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرند، ممکن است کریستال اوره مشاهده شود.
آزمایش خون
آزمایش خون جهت اندازه‌گیری میزان اسید اوریک در خون درخواست می‌شود. نتایج آزمایش خون گاهی می‌تواند گمراه‌کننده باشد. برخی از افراد ممکن است سطح بالایی از اسید اوریک داشته باشند؛ اما، به هیچ عنوان بیماری نقرس را تجربه نکنند. برعکس این موضوع نیز وجود دارد.
سونوگرافی
در این آزمایش از امواج صوتی برای تشخیص کریستال اوره در مفاصل استفاده می‌شود.
توموگرافی کامپیوتری
این آزمایش ترکیبی از تصاویر اشعه ایکس است که از زوایای مختلفی گرفته می‌شود.
نقرس چه درمانی دارد؟
دو نوع از داروهای نقرس وجود دارد. نوع اول به کاهش التهاب و درد ناشی از حملات نقرس کمک می‌کند. نوع دوم جهت جلوگیری از عوارض نقرس با کاهش میزان اسید اوریک در خون کاربرد دارد. اینکه کدام نوع دارو برای شما مناسب است، به دفعات و شدت علائم شما بستگی خواهد داشت.
داروهایی که برای درمان حملات نقرس در نظر گرفته می‌شود
داروهایی که جهت کاهش التهاب ناشی از نقرس و جلوگیری از حملات بعدی نقرس کاربرد دارد به شرح زیر است:
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و همچنین داروهای تجویز شده از سوی پزشک مانند ایندومتاسین یا سلکسیب برای بیمار در نظر گرفته می‌شود.
کلشی سین
پزشک ممکن است داروی کلشی سین که دارویی ضد التهاب است برای کاهش درد ناشی از نقرس به بیماران توصیه کند. احتمال ایجاد عوارضی مانند حالت تهوع، استفراع و اسهال وجود دارد.
کورتیکواستروئیدها
داروهای استروئیدی مانند پردنیزولون می‌تواند التهاب و درد ناشی از نقرس را کنترل و درمان کند. این دارو ممکن است به هر دو شکل قرص یا تزریق برای شما تجویز شود.
داروهایی جهت جلوگیری از عوارض نقرس
اگر در طی سال چندین‌بار حملات نقرس را تجربه می‌شود یا حملات کمتری وجود دارد؛ اما، با درد بیشتری در شما ایجاد می‌شود ممکن است دارویی جهت کاهش خطر ابتلا به عوارض برای شما در نظر گرفته شود.
- داروهایی که تولید اوریک اسید را متوقف می‌کند؛ داروهایی مانند آلوپورینول و فبوکوستان به شما کمک می‌کند تا میزان اوریک اسید کمتری تولید شود.
- داروهایی که به رفع اسید اوریک کمک می‌کند؛ داروهایی مانند پروبالات به بهبود توانایی کلیه‌ها در دفع اوریک اسید از بدن کمک می‌کند.
در آخر باید یادآور شویم که به هیچ عنوان بدون تجویز پزشک هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید. این داروها باید با تشخیص پزشک متخصص و متناسب با شرایط شما تجویز شوند.
تسکین درد نقرس
معمولا درد ناشی از این بیماری با مصرف قرص‌های ضد التهاب غیر استروئیدی قابل کنترل است. اگر درد و تورم با مصرف این داروها بهبود پیدا نکند، استروئیدها به صورت تزریقی توسط متخصص درد تزریق می‌شود.
برای درمان نقرس چی بخوریم
نقرس شکل دردناکی از آرتریت است، این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سطح بالای اسید اوریک در خون منجر به تشکیل و تجمع کریستال‌ها در داخل و اطراف مفاصل شود.
اسید اوریک زمانی در بدن تولید می‌شود که بدن ماده شیمیایی به نام پورین را تجزیه می‌کند. پورین به‌طور طبیعی در بدن وجود دارد؛ اما در برخی از مواد غذایی نیز یافت می‌شود.
اسید اوریک از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. با رژیم غذایی مناسب برای این بیماری می‌توانید میزان اسید اوریک را در بدن کاهش دهید.
رژیم غذایی که برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود، راهی برای درمان آن نیست؛ اما از آسیب بیشتر به مفصل و پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.
همچنین باید به مصرف داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است همچنان ادامه دهید.
هدف از توصیه برای مصرف رژیم غذایی:
- به وزن سالم و رژیم غذایی سالم عادت کنید.
- از برخی غذاهای حاوی پورین خودداری کنید.
- غذاهایی مصرف کنید که سطح اسید اوریک را کنترل کنند.
جزئیات رژیم غذایی برای نقرس:
کاهش وزن
اضافه وزن خطر ابتلا را افزایش می‌دهد و بالعکس، کاهش وزن خطر ابتلا به این بیماری را کاهش خواهد داد.
نتایج تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که کاهش تعداد کالری و کاهش وزن حتی بدون رژیم غذایی با محدودیت پورین، سطح اسید اوریک و تعداد حملات نقرس را کاهش می‌دهد. همچنین با کاهش وزن، فشار از روی مفاصل برداشته می‌شود.
کربوهیدرات‌های پیچیده
میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بیشتری مصرف کنید. از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی فروکتوز بالا خودداری کنید، همچنین مصرف آبمیوه‌های طبیعی شیرین نیز باید محدود شود. با نوشیدن آب کافی باید بدن خود را هیدراته نگه دارید.
چربی‌ها
مصرف چربی‌های اشباع شده از جمله گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و مرغ چرب را کاهش دهید.
پروتئین
باید گوشت‌های بدون چربی و مرغ، لبنیات کم چرب و عدس را به عنوان منابع پروتئینی در رژیم خود داشته باشید.
توصیه‌هایی برای غذاها یا مکمل‌های خاص عبارتند از:
- از مصرف گوشت‌هایی مانند جگر، قلوه و نان‌های شیرین که پورین بالایی دارند و منجر به افزایش سطح اسید اوریک خون می‌شود، خودداری کنید.
- مصرف گوشت قرمز مانند گوشت بره یا گاو را محدود کنید.
- برخی از انواع غذاهای دریایی مانند صدف، ساردین و تن ماهی نسبت به انواع دیگر غذاهای دریایی پورین بیشتری دارند؛ اما از آنجایی که فواید ماهی بیشتر از مضرات آن است، می‌توانید آن را به عنوان بخش کوچکی از رژیم خود قرار دهید.
- سبزیجاتی مانند اسفناج خطر ابتلا به این بیماری یا حملات ناشی از آن را افزایش نمی‌دهد.
- آبجو و مشروبات الکلی منجر به افزایش خطر ابتلا و حملات مکرر این بیماری می‌شود.
- مصرف محصولات شیرین شده را باید در رژیم غذایی خود محدود کنید. علاوه بر این از مصرف آبمیوه‌های طبیعی شیرین نیز خودداری شود.
- مصرف ویتامین سی به کاهش سطح اسید اوریک کمک می‌کند، با پزشک در خصوص مقدار مناسب برای مصرف این ویتامین مشورت داشته باشید.
- برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که نوشیدن قهوه منجر به کاهش خطر ابتلا می‌شود. نوشیدن قهوه برای شما مضر است، از مصرف آن خودداری کنید. در خصوص مقدار مناسب مصرف این نوشیدنی با پزشک مشورت داشته باشید.
بیماری نقرس کدام قسمت‌های بدن را درگیر می‌کند
این بیماری معمولا در یک زمان مشخص تنها یک مفصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این بیماری اغلب در انگشت شست پا مشاهده می‌شود.
علاوه بر این، قسمت‌های دیگری که تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند، شامل قسمت‌هایی از جمله انگشت کوچک پا، زانو و مچ پا است.
درمان خانگی نقرس
این بیماری را می‌توانید در منزل با رعایت چند نکته مهم کنترل کنید و به روند بهبودی آن کمک کنید:
- نوشیدن آب کافی
- قرار دادن کمپرس یخ در قسمت آسیب‌دیده
- کاهش استرس
- بالا نگه داشتن مفصل آسیب‌دیده
- مصرف قرص‌های بدون نسخه
- نوشیدن قهوه
- رژیم غذایی مناسب
- محدود کردن مصرف الکل
- خودداری از مصرف گوشت‌های حاوی پورین
- مصرف آب لیموترش تازه همراه با آب
بیماری نقرس چه عوارضی دارد
افراد مبتلا ممکن است دچار عوارض جدی از جمله چنین مواردی شوند:
ابتلا به نقرس مکرر
برخی از افراد علائم ناشی از این بیماری را تجربه نمی‌کنند و برخی دیگر چندین‌بار در سال دچار این بیماری می‌شوند.
داروهای تجویز شده ممکن است به پیشگیری از حملات در افراد مبتلا کمک کند. در صورت عدم درمان، باعث فرسایش و تخریب مفاصل نیز می‌شود.
نقرس پیشرفته
در صورت عدم درمان این بیماری، کریستال‌های اورات در زیر پوست در گره‌هایی به نام «توفی» رسوب می‌کنند.
توفی در چندین ناحیه مانند انگشتان دست، پاها، آرنج یا تاندون‌های آشیل در امتداد پشت مچ پا مشاهده می‌شود و معمولا دردناک نیست؛ اما در طول حملات، متورم و حساس می‌شود.
سنگ کلیه
کریستال اورات در مجاری ادرار افراد مبتلا جمع می‌شود و در نهایت منجر به سنگ کلیه خواهد شد. داروها به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک می‌کند.
میوه‌های مضر برای افراد مبتلا به نقرس
محققان متوجه ارتباط بین مواد غذایی سرشار از فروکتوز و علائم این بیماری شده‌اند، به این صورت که منجر به درد مزمن می‌شود.
از جمله میوه‌هایی که حاوی فروکتوز بالا و مضر برای این بیماری هستند، به شرح زیر است:
- سیب
- هلو
- آلو
- آلو خشک
- گلابی
- خرما
چی کار کنیم که مبتلا نشیم
سلام با رعایت نکات زیر:
آب فراوان بنوشید.
برای تامین پروتئین بدن خود از لبنیات کم چرب استفاده کنید.
مصرف گوشت و مرغ و ماهی را به حداقل برسانید.
مصرف نوشیدنی‌های الکلی به خصوص آبجو را محدود کنید یا کلا کنار بگذارید.
وزن مناسبی نسبت به قد خود داشته باشید.