زانو درد مزمن جز آن دسته از مشکلات شایعیست که ممکن است هر فردی را در هر سنی درگیر کند. دلایل مختلفی میتواند در ایجاد زانو درد نقش داشته باشد، گاهی بهدلیل آسیبدیدگی، زانو دچار پارگی رباط یا پارگی غضروف میشود، همچنین برخی از مشکلات زمینهای از جمله آرتروز یا عفونت منجر به این درد میشود.
در اغلب مواقع، زانو درد، مشکلی جدی نیست و با راهکارهای خانگی قابل درمان است. مواقعی که بهصورت مزمن باشد، قطعا نیاز به بررسی توسط پزشک فوق تخصص درد خواهد داشت تا علت درد را شناسایی کند و درمانی موثری برای بیماران، بسته به مشکل ایجاد شده در نظر بگیرند.
منظور از زانو درد چیست و چرا شایع است؟
زانو یکی از بزرگترین و پیچیدهترین مفاصل بدن است که بین استخوان ران، ساق و کشکک قرار دارد. این مفصل به خاطر نقش مهمش در حرکت، تحمل وزن بدن و پایداری، به راحتی در معرض آسیب قرار میگیرد.
زانو درد ممکن است بهصورت زانو درد ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و از یک درد خفیف تا مزمن و ناتوانکننده متغیر باشد.
علت زانو درد مزمن چیست
درد موقتی زانو با درد مزمن بسیار متفاوت است. این درد اگر به صورت مزمن باشد، در اغلب مواقع نیاز به درمان و بررسی توسط پزشک دارد. بهطور کلی عواملی که در ایجاد درد مزمن زانو نقش دارد به شرح زیر است:
آرتروز؛
در این شرایط بیمار دچار درد، التهاب و تخریب مفصل میشود.
تاندونیت؛
احساس دردی که هنگام بالا رفتن از پلهها یا بالا رفتن از سطح شیبدار بدتر میشود.
بورسیت؛
با فعالیت بیش از حد، زانو دچار آسیبدیدگی و التهاب میشود.
کندرومالاسی زانو؛
زیر مفصل زانو، غضروف دچار آسیبدیدگی میشود.
نقرس؛
بهدلیل تجمع اسید اوریک آرتروز ایجاد میشود.
کیست بیکر؛
در کیست بیکر مایع سینوویال در پشت زانو تجمع پیدا میکند.
آرتریت روماتوئید؛
یک بیماری التهابی مزمن است که در اثر خود ایمنی ایجاد میشود.
دررفتگی؛
در اغلب مواقع بهدلیل وارد شدن ضربه به پا، دچار دررفتگی میشود.
پارگی مینیسک؛
در یک یا چند غضروف پارگی ایجاد میشود.
پارگی رباط؛
شایعترین این مشکل پارگی رباط صلیبی قدامی است.
تومورهای استخوانی؛
استئوسارکوم (سرطان استخوان) در اغلب مواقع در زانو رخ میدهد. این بیماری استخوان درد نیز به همراه دارد.
مواردی که ممکن است درد مزمن زانو را بدتر کند:
اگر به ساختار زانو آسیب وارد شود، منجر به تورم و خونریزی خواهد شد. در صورتی که درمانی صحیح صورت نگیرد، با گذشت زمان به درد و مشکلی مزمن تبدیل خواهد شد.
- کشیدگی و پیچ خوردگی
- فعالیت بیش از حد
- عفونت
- حالت بدنی نادرست هنگام انجام فعالیت بدنی یا ورزشی
- انجام حرکات کششی نادرست
درمان زانو درد شدید
هر یک از عواملی که منجر به درد مزمن میشود، درمان خاص خود را دارد. بهطور کلی درمانیهایی که پزشک بر اساس شرایط بیمار در نظر میگیرد به شرح زیر است:
- فیزیوتراپی
- دارو درمانی
- تزریق
- در نهایت عمل جراحی
بورسیت زانو یکی از مهمترین علل درد است. درمانی که برای این مشکل در نظر گرفته شده به شرح زیر است:
- روی زانوی خود را بهمدت 15 دقیقه هر سه ساعت یک بار یخ بگذارید. نباید یخ را بهصورت مستقیم روی زانوی خود قرار دهید، یخ را در حوله بپیچید و روی زانوی خود بگذارید.
- کفشی نرم و با سطحی صاف بپوشید که درد را بدتر نکند.
- از خوابیدن به پهلو خودداری کنید، اگر به پهلو میخوابید، باید بین زانوهای خود یک بالشت بگذارید.
- تا حد امکان کارهای خود را بهصورت نشسته انجام دهید. مواقعی که مجبور به ایستادن هستید، از فعالیتهای سخت خودداری کرده و وزن خود را بهطور مساوی بر هر دو پای خود تقسیم کنید.
- اگر دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، وزن خود را به حد متعادل برسانید.
تزریق برای زانو درد
همانطور که گفتیم تزریق به زانو یکی از روشهای تسکین درد است که مستقیما به مفصل زانو تزریق خواهد شد. از جمله این موارد به شرح زیر است:
کورتیکواستروئیدها
داروهای کورتیکواستروئید به کاهش علائم آرتروز کمک میکند و منجر به تسکین درد میشود که نتایج این بهبودی چندین ماه به طول میانجامد. این نوع داروی تزریقی تنها برای دستهای از افراد تجویز میشود.
هیالورونیک اسید
مایع غلیظی مشابه مایعی که بهطور طبیعی مفصل را روان میکند، به زانو تزریق میشود. این مایع همان هیالورونیک اسید است که به بهبود تحرک و کاهش درد کمک میکند.
نتایج اثربخش تزریق هیالورونیک اسید به زانو برای هر فرد متفاوت است؛ اما به طور کلی افراد پس از چندین تزریق متوجه بهبودی خود طی چندین ماه خواهند شد.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
پی آر پی دارای فاکتورهای رشدی است که منجر به کاهش التهاب و افزایش روند بهبودی میشود. برخی از مطالعات نشان داده است که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است برای افراد مبتلا به آرتروز مفید واقع شود؛ اما نیاز به مطالعات بیشتری است.
کمبود چه ویتامینی باعث زانو درد میشود
ویتامین D یک ماده مغذی موردنیاز بدن برای سلامت استخوانهاست. مطالعاتی که در این زمینه انجام شده نشان میدهد که سطح بالای ویتامین D میتواند باعث افزایش درد عضلانی و مفصلی شود.
معمولا علائمی که ناشی از کمبود ویتامین D در افراد مشاهده میشود، شامل درد عضلانی از جمله آرتریت روماتوئید یا RA است که در اغلب مواقع در زانوها، پاها و پهلوها ایجاد میشود.
قرص برای زانو درد
جهت درمان خانگی، قرصهای بدون نسخهای که برای درمان مصرف میشود، شامل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم است که به تسکین درد زانو کمک میکند. برخی از افراد نیز با استفاده از کرمهای حاوی بی حسی مانند لیدوکائین یا کپسایسین (فلفلی) جهت تسکین درد استفاده میکنند.
چه کسانی بیشتر در معرض زانو درد مزمن هستند
افراد دچار اضافه وزن، بیش از هر فرد دیگر مستعد زانو در هستند. هر 1 کیلو اضافه وزن، منجر به وارد شدن 4 برابر فشار وزن بیشتر به زانو هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پلهها خواهد شد. عوامل دیگری که خطر ابتلا به این نوع بیماری را افزایش میدهد به شرح زیر است:
- سن
- آسیب یا ضربههای قبلی
- فعالیت ورزشی
درد مزمن زانو چه علائمی دارد
علائم درد مزمن برای هر فرد متفاوت است و بسته بهعلت ایجاد درد، علائم متفاوتی در بیمار ایجاد میشود. درد مزمن زانو به شکل زیر ایجاد میشود:
- احساس درد دائمی
- احساس تیر کشیدن در زانو
- احساس سوزش در زانو
- درد و تورم هنگام لمس زانو
درد مزمن زانو چگونه توسط پزشک تشخیص داده میشود
هنگامی که به فوق تخصص درد مراجعه میکنید، بر اساس علائمی که ذکر میکنید، پزشک روش تشخیصی متفاوتی در نظر میگیرد. راهکارهایی که برای تشخیص به کار برده میشود:
- معاینه فیزیکی
- آزمایش خون
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- MRI
- و سایر عکسبرداریها
بر اساس تشخیصی که در این مرحله انجام میگیرد، درمانی موثر در نظر گرفته خواهد شد.
راهکارهایی جهت جلوگیری
با در نظر گرفتن برخی از نکات میتوانید از دلایل زیادی که منجر به زانو درد میشود، جلوگیری کنید. این موارد به شرح زیر است:
- قبل از ورزش کردن بدن خود را گرم کنید.
- تمریناتی را انجام دهید که فشار کمتری به زانو وارد میشود.
- هنگام پیاده روی کفشهای مناسب بپوشید.
- اگر دچار اضافه وزن هستید، وزن خود را تا حد نرمال برسانید.
- بر سطح هموار پیادهروی کنید.
ورزش برای درمان زانو درد
چندین تمرین برای رفع درد در این ناحیه در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد:
خم کردن زانو در حالت خوابیده
خم کردن زانو در حالی که دراز کشیدهاید، تمرین بسیار خوبی برای زانوهاست. در طی این تمرین باید چندینبار زانوی خود را خم و سپس صاف کنید. این تمرین به بهبود تحرک زانو کمک میکند. پس از خم کردن به مدت دو ثانیه پایه خود را صاف نگه دارید و مجدد خم کنید.
کشش همسترینگ
در صورت سفت بودن همسترینگ، زانو درد تشدید میشود و در نهایت حرکات کششی راه عالی برای تسکین درد است. برای انجام این تمرین به این موارد توجه داشته باشید:
- روی زمین یا تشک دراز بکشید و هر دو پا را کاملا صاف نگه دارید یا اینکه زانوی خود را خم کنید، به طوری که کف کاملا صاف روی زمین باشد.
- در مرحله بعد باید طناب ورزشی، کمربند یا حوله را در کف پای خود قرار دهید.
- سپس به کمک آن پاهای خود به سمت بالا و در حالت کشیده قرار دهید.
- 30 ثانیه در این حالت پای خود را نگه دارید و مجدد پایین بیاورید.
مطالب مرتبط: قفل شدن زانو
کشش عضلات چهار سر ران
عضلات چهار سر ران قدرتمند هستند؛ اما در صورتی که بهطور منظم کشیده نشوند، بسیار سفت میشوند و زانو درد شدیدی را به همراه خواهد داشت.
نحوه کشش عضلات چهار سر ران جهت رفع درد در ناحیه زانو به چنین صورتی است:
- برای انجام تمرین به نزدیک دیوار بروید یا از یک صندلی برای ثبات خود استفاده کنید.
- سپس پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید و یک زانوی خود را به آرامی خم کرده و یک پای خود را به سمت باسن بالا ببرید.
- مچ پای خود را تا جایی که میتوانید به سمت باسن بکشید.
- به مدت 30 ثانیه در این حال بمانید و سپس با پای دیگر خود این تمرین را انجام دهید.
حرکت مینی اسکات
مینی اسکات حرکت دیگری برای تسکین درد شدید است. زمانی که عضلات اطراف زانو ضعیف یا سفت باشند، با حرکت مینی اسکات میتوان به بهبود تحریک و افزایش ثبات در ناحیه مفصل کمک کرد.
برای انجام این تمرین جهت درمان به این موارد توجه داشته باشید:
- پاهای خود را به اندازه عرض لگن باز و کاملا صاف به جلو نگاه کنید، پاها کمی به سمت جلو باشند.
- در تمام طول تمرین باید پشت خود را صاف نگه دارید و قسمت میانی بدن خود را کاملا محکم و چانه را کاملا صاف نگه دارید.
- سپس خود را پایین بیاورید به طوری که زانوهای شما به حالت 90 درجه شوند.
- مجدد به حالت اولیه بازگردید و سپس این تمرین را تکرار کنید.
ده تمرین موثر برای بهبود زانو درد
تقویت عضلات اطراف زانو باعث کاهش فشار بر مفصل میشود. تمرینهای ساده و خانگی زیر را میتوانید روزانه انجام دهید (با مشورت پزشک):
- بالا بردن پا در حالت صاف
- اسکوات دیواری
- پل گلوت (بلند کردن لگن در حالت خوابیده)
- کشش عضله چهارسر
- بالا بردن پاشنه پا
- حرکات تعادلی روی یک پا
- تمرین دوچرخه ثابت سبک
- استپ آپ ملایم
- شنا یا پیادهروی در آب
- حرکات کششی ملایم پس از گرم کردن
درمان زانو درد بدون جراحی
بیشتر موارد زانو درد بدون نیاز به جراحی قابل درمان هستند. روشهای غیرتهاجمی برای درمان زانو درد فوری شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی و تمرین درمانی تخصصی
- تزریق اوزون یا PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) برای بازسازی غضروف
- لیزرتراپی برای کاهش التهاب
- کاهش وزن و اصلاح الگوی حرکتی
- مصرف مکملهای طبیعی مثل امگا ۳ برای زانو درد و گلوکوزامین
بهترین دارو برای زانو درد
داروها معمولا برای کاهش درد و التهاب تجویز میشوند، نه درمان ریشهای.
پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- ایبوپروفن یا دیکلوفناک (ضدالتهاب غیراستروئیدی)
- سلکوکسیب (Celecoxib) برای درد مزمن
- گلوکوزامین و کندرویتین برای کمک به بازسازی غضروف
هشدار: هیچ دارویی را خودسرانه مصرف نکنید. حتماً با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
تغذیه مناسب برای مفصل زانو
غذا هم در پیشگیری و هم در درمان زانو درد نقش مهمی دارد.
توصیهها:
- مصرف ماهیهای چرب، زردچوبه، گردو و سبزیجات سبز
- پرهیز از قندهای ساده، فستفود، روغنهای صنعتی و نوشابهها
- نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت مفصلها
دکتر خوب برای زانو درد
برای درمان درد زانو باید به پزشکی مراجعه کنید که تخصص و توانایی لازم برای درمان درد داشته باشید.
فوق تخصص درد پزشکی است که مهارت و توانایی کافی برای درمان انواع دردها به روشهای غیر جراحی را دارد.
بهترین درمان زانو درد
برای مطلع شدن از بهترین روش درمانی برای درمان درد زانو باید به متخصص درد مراجعه کنید تا پس از بررسی و درمان شما بهترین روش درمانی بسته به علت درد ایجاد شده در نظر بگیرد.
مسئله مهمی که در رابطه با درمان وجود دارد این است که پزشک سعی بر این دارد که دردهای شما را با بهترین روشهای روز دنیا، بدون نیاز به اقدامات تهاجمی انجام دهد.
بهترین داروی زانو درد
متاسفانه امروزه بسیاری از افراد برای درمان دردهای خود بهطور خودسرانه و بدون در نظر گرفتن علت درد، دارو مصرف میکنند. باید برای مصرف بهترین داروی زانو درد به پزشک درد مراجعه کنید تا با توجه به علت درد موثرین درمان و دارو را برای شما تجویز کنند.
درمان زانو درد فوری
برای تسکین زانو درد فوری میتوانید گرما و سرما درمانی را در نظر داشته باشید. استفاده از یخ به کاهش تورم و التهاب کمک میکند و برای رفع آسیبدیدگی بهترین گزینه است.
گرما درمانی نیز به کنترل درد به خصوص برای رفع سفتی مفاصل موثر عمل میکند. در نهایت منجر به افزایش تحرک شما میشود.
درمان قطعی زانو درد؛ درمان متناسب با علت
درمان قطعی برای زانو درد یعنی درمان علت زمینهای. مثلا اگر علت، ساییدگی مفصل است، باید تمرکز بر تقویت غضروف و کاهش التهاب باشد؛ اگر علت چاقی است، کاهش وزن مؤثرترین درمان است. بنابراین هیچ قرص جادویی برای همه وجود ندارد، بلکه باید علت دقیق مشخص شود.
زانو درد بعد از ورزش
تجربه درد در ناحیه زانو به صورت خفیف بعد از تمرینات ورزشی امری رایج است؛ اما اگر به صورت مداوم احساس شود، نشانه مشکل جدیتری است. دلایل زیادی از جمله پارگی رباط، زانوی دونده و آرتروز در ایجاد این عارضه نقش دارد.
زانو درد در جوانی
زانو درد در جوانی میتواند به دلیل فعالیت بیش از حد، وارد شدن ضربه به زانو یا شرایط پزشکی مانند بیماریهای استئوکندریت دیسکان، گود اشلاتر و آرتریت جوانی باشد.
زانو درد هنگام خم کردن
زانو درد در حالت خمیده مشکلی رایج بسیاری از افراد است که دلایل متعددی دارد. عارضههایی از جمله استئوآرتریت، بورسیت، پارگی مینیسک، تاندونیت و کشیدگی رباط از شایعترین دلایل هستند.
شکستگی استخوان یا عفونت در مفصل نیز میتواند در ایجاد درد نقش داشته باشد.
درد زانو در PMS
ماهیچههای زانو طی چرخه قاعدگی عملکرد متفاوتی دارند. این تغییر در عملکرد ماهیچهها مفصل را بی ثبات میکند و در نهایت امکان درد شدید زانو وجود دارد.
زانو درد بعد از PRP
احساس درد پس از تزریق به دلیل واکنش التهابی بسیار شایع است. افراد تقریبا پس از 48 ساعت بعد از تزریق دچار درد و تورم میشوند.
همچنین برای تسکین درد و هرگونه مشکل دیگری مصرف داروهای مسکن به شما پیشنهاد میشود. برای رفع درد میتوانید از کمپرس گرم یا سرد نیز استفاده کنید.
درمان درد زانو بعد از عمل یا آسیب
بعد از جراحی یا آسیبهای ورزشی، باید به بازتوانی توجه ویژه داشت.
- فیزیوتراپی منظم برای بازیابی قدرت و حرکت
- ماساژ و کمپرس گرم برای کاهش خشکی
- تغذیه حاوی پروتئین، ویتامین C و امگا ۳ برای ترمیم بافتها
قرص امگا 3 برای درمان زانو درد
قطعا در خصوص اسیدهای چرب امگا 3 شنیدهاید، مصرف این قرص تا حد زیادی برای رفع این درد موثر است، به خصوص اگر نوع التهابی آرتریت دارید.
بهطور کلی امگا 3 به رفع درد و التهاب در سراسر بدن کمک میکند و همچنین برخی از مطالعات نشان میدهد که برای عملکرد مغز، سلامت قلب و دیابت بسیار موثر است.
نقش امگا ۳ در درمان درد زانو
- یکی از مکملهای موثر در کاهش درد و التهاب مفاصل، امگا ۳ است.
- امگا ۳ با کاهش التهاب و بهبود عملکرد غضروفها، به تسکین درد زانو کمک میکند.
- منابع غنی آن شامل ماهی سالمون، گردو، تخم کتان و روغن ماهی است.
- اگر از قرص امگا ۳ برای زانو درد استفاده میکنید، معمولا دوز روزانهی۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیگرم توصیه میشود.
- تحقیقات نشان داده افرادی که بهطور منظم امگا ۳ مصرف میکنند، درد و خشکی صبحگاهی کمتری دارند.
درمان زانو درد در طب سنتی و طبیعی
دیدگاه طب سنتی زانو درد را ناشی از سردی و خشکی مفصل میداند. درمانهای پیشنهادی شامل:
- پرهیز از مصرف زیاد لبنیات سرد، دوغ و ترشی
- استفاده از روغن سیاهدانه یا زنجبیل برای ماساژ
- خوردن غذاهای گرم و مقوی مفاصل (مثل گوشت بره، بادام و دارچین)
- البته این روشها باید با نظر پزشک و در کنار درمانهای علمی انجام شوند.
پیشگیری از زانو درد و بازگشت مجدد آن
- وزن مناسب حفظ کنید.
- قبل از ورزش، زانوها را گرم کنید.
- کفش مناسب و استاندارد بپوشید.
- از نشستن طولانیمدت روی زمین خودداری کنید.
- بهطور منظم ورزشهای سبک انجام دهید.
- از مکملهای مفیدی مثل امگا ۳ و گلوکوزامین استفاده کنید.
جمع بندی و توصیه نهایی پزشک
- درمان قطعی زانو درد یعنی درمان ریشهای علت درد، نه فقط تسکین موقت.
- اگر زانو دردتان مزمن شده یا با ورم و قفلشدن زانو همراه است،
- حتما باید به پزشک متخصص درد یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید تا علت دقیق مشخص شود.
- با رعایت اصول تغذیه، ورزش منظم، مصرف مکملهای مفید و پرهیز از بیتحرکی، میتوان از بسیاری از مشکلات زانو جلوگیری کرد و در بیشتر موارد، زانو درد را بدون نیاز به جراحی درمان نمود.
سوالات متداول
درمان قطعی زانو درد چیست؟
بسته به علت درد متفاوت است؛ در بیشتر موارد ترکیب فیزیوتراپی، مکملهای ضدالتهاب و اصلاح سبک زندگی مؤثر است.
درمان سریع زانو درد در خانه چیست؟
کمپرس سرد، بالا نگه داشتن پا، استفاده از داروهای ضدالتهاب خفیف و استراحت موقت از فعالیتهای سنگین.
کمبود چه ویتامینی باعث زانو درد میشود؟
کمبود ویتامین D، C و کلسیم میتواند منجر به ضعف غضروف و التهاب مفصل شود.
آیا امگا ۳ برای زانو درد مفید است؟
بله، امگا ۳ با کاهش التهاب و کمک به روانسازی مفصلها در کاهش درد و خشکی زانو موثر است.
برای زانو درد چه بخوریم؟
غذاهای غنی از امگا ۳، ویتامین D و کلاژن مثل ماهی، زرده تخم مرغ، بادام و سبزیجات تیره رنگ.
آیا بدون جراحی میتوان زانو درد را درمان کرد؟
بله، بیشتر موارد با روشهای غیرجراحی مثل PRP، فیزیوتراپی و کاهش وزن قابل درمان هستند.
ده تمرین برای بهبود زانو درد کداماند؟
تمرین پل، بالا بردن پا، اسکوات دیواری، کشش همسترینگ، و تمرینات عضله چهارسر ران.
چرا در چهل سالگی زانو درد شروع میشود؟
به دلیل شروع تخریب غضروف، کاهش تحرک، اضافه وزن و تغییرات هورمونی.