پیچ خوردگی مچ پا یکی از رایج‌ترین آسیب‌های ورزشی و همچنین اتفاقات روزمره است که می‌تواند به دلیل کشیده شدن یا پاره شدن رباط‌های اطراف مچ پا ایجاد شود.
این آسیب معمولا در اثر پیچ خوردن ناگهانی پا، افتادن یا فعالیت‌های فیزیکی شدید رخ می‌دهد. خوشبختانه در اغلب مواقع این عارضه خود و به خود و بدون نیاز به درمان بهبود پیدا می‌کند. شما با تقویت عضلات آسیب دیده می‌توانید از وقوع این عارضه جلوگیری کنید.
پیچ خوردگی مچ پا چه علائمی دارد؟
پیچ خوردگی مچ پا ممکن است با شدت‌های متفاوتی رخ دهد و علائم آن بستگی به میزان آسیب دارد. علائم رایج شامل:
- درد شدید مچ پا، به خصوص هنگام ایستادن یا حرکت دادن پا
- ورم اطراف مچ پا به دلیل تجمع مایع در ناحیه آسیب دیده
- کبودی یا تغییر رنگ پوست در اطراف مچ پا
- دشواری در حرکت دادن مچ پا یا تحمل وزن بدن روی آن
- احساس درد یا ناراحتی هنگام لمس ناحیه آسیب دیده
- احساس ناپایداری یا شل بودن مچ پا، به خصوص در پیچ خوردگی‌های شدید
انواع پیچ خوردگی
پیچ خوردگی‌ها به سه گروه دسته بندی می‌شوند:
درجه 1 (خفیف)
کشیدگی خفیف رباط‌ها بدون پارگی رخ می‌دهد و معمولا با تورم و کمی درد همراه است.
درجه 2 (متوسط)
پارگی جزئی رباط‌ها در درجه 2 که باعث درد متوسط، تورم بیشتر نسبت به مورد قبلی و کاهش توان حرکتی می‌شود.
درجه 3 (شدید)
در این مورد پارگی کامل رباط‌ها رخ می‌دهد که موجب درد شدید، تورم گسترده و عدم پایداری مچ پا می‌شود.
مطالب مرتبط: علائم و راهکارهای درمانی پیچ خوردگی زانو
چه دلایلی دارد؟
پیچ خوردگی مچ پا معمولا در اثر شرایط زیر رخ می‌دهد:
- حین انجام حرکات ناگهانی یا غیرمنتظره مانند دویدن یا پریدن
- افتادن یا سر خوردن روی سطح لغزنده یا ناهموار
- ورزش‌های پر تحرک و نیازمند به تغییرات سریع در جهت حرکت مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس
- ضعف یا انعطاف پذیری کم در عضلات و رباط‌های اطراف مچ پا
- استفاده از کفش نامناسب
- سابقه پیچ خوردگی
چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ابتدا با بررسی ناحیه آسیب دیده، میزان درد، تورم و حساسیت به لمس را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. همچنین حرکت مچ پا و دامنه حرکتی بررسی می‌شود.
پزشک از بیمار در مورد نحوه وقوع آسیب، شدت درد و علائم دیگر نیز پرس و جو می‌کند. در صورت نیاز از روش‌های تصویربرداری نیز کمک می‌گیرد.
به طور مثال از اشعه ایکس برای بررسی شکستگی احتمالی در استخوان‌های مچ پا استفاده می‌شود. در موارد شدیدتر یا مشکوک به پارگی کامل رباط‌ها، از ام آر آی برای مشاهده دقیق‌تر بافت‌های نرم استفاده می‌شود. گاهی از سونوگرافی نیز برای بررسی وضعیت رباط‌ها و میزان التهاب کمک گرفته می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مواقعی که نیاز به مراجعه به پزشک دارید به شرح زیر است:
- دچار درد شدید یا غیرقابل تحمل هستید.
- تورم بیش از حد یا ادامه‌‌دار وجود دارد.
- مچ پا ناپایدار به نظر می‌رسد.
- قادر به تحمل وزن بدن روی پای خود نیستید.
- علائم عفونت مانند قرمزی، گرمی یا تب دارید.
- علائم پس از چند روز درمان خانگی بهبود نمی‌یابد یا بدتر می‌شود.
برای درمان آسیب های ورزشی می‌توانید به پزشک فوق تخصص درد مراجعه کنید.
چه روش‌های درمانی وجود دارد؟
روش درمان بستگی به شدت آسیب دارد و شامل روش‌های زیر است:
روش RICE
- باید استراحت داشته باشید و از فعالیت‌هایی که فشار روی مچ پا وارد می‌کند، خودداری کنید.
- استفاده از یخ هر 2-3 ساعت، به مدت 20 دقیقه روی ناحیه آسیب‌‌دیده به کاهش تورم کمک می‌کند.
- بستن مچ پا با بانداژ به کاهش تورم کمک می‌کند.
- قرار دادن پا در سطحی بالاتر از قلب برای کاهش ورم توصیه می‌شود.
داروها
مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی منجر به کاهش درد و التهاب می‌شود. برای مصرف بهترین دارو برای پیچ خوردگی مچ پا باید به پزشک مراجعه کنید.
فیزیوتراپی
تمرینات فیزیوتراپی برای بازیابی حرکت، تقویت عضلات و بهبود تعادل مچ پا توصیه می‌شود.
استفاده از تجهیزات کمکی
در موارد متوسط یا شدید ممکن است استفاده از آتل یا بریس برای بهبود پیچ خوردگی مچ پا توصیه شود.
جراحی
در موارد نادر و پیچ خوردگی‌های شدید (درجه 3) که رباط‌ها به طور کامل پاره شده باشند، بیمار نیاز به جراحی خواهد داشت.
درمان پیچ خوردگی پا با زردچوبه
زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی طبیعی، به کاهش درد و تورم ناشی از پیچ خوردگی پا کمک می‌کند. استفاده موضعی از خمیر زردچوبه (مخلوط پودر زردچوبه با کمی آب یا روغن) روی ناحیه آسیب‌‌دیده، یکی از روش‌های ساده و سنتی است.
همچنین نوشیدن شیر زردچوبه در دوران نقاهت می‌تواند به بهبود عمومی بدن کمک کند. البته این روش‌ها مکمل درمان‌های پزشکی هستند و جایگزین آنها نیست.
درمان سریع پیچ‌خوردگی مچ پا
برای کاهش سریع درد و تورم ناشی از پیچ‌خوردگی مچ پا، روش R.I.C.E توصیه می‌شود:
- استراحت (Rest): نباید فشار به پا خود وارد کنید.
- یخ (Ice): هر ۲ تا ۳ ساعت، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی مچ قرار دهید.
- فشرده سازی (Compression): با بانداژ کشی، مچ را بسته نگه دارید تا از تورم بیشتر جلوگیری شود.
- بالا نگه داشتن پا (Elevation): قرار دادن پا بالاتر از سطح قلب، به کاهش تورم کمک می‌کند.
استفاده هم زمان از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن با تجویز پزشک) و در برخی موارد، استفاده از داروهای گیاهی مانند خمیر زردچوبه، روند بهبودی را تسریع می‌کند. در صورت شدت آسیب یا ادامه دار بودن علائم، حتما به پزشک مراجعه کنید.
پیچ خوردگی مچ پا چند روز طول می‌کشد؟
مدت زمان بهبود به شدت آسیب بستگی دارد؛ اما به طور کلی:
- پیچ خوردگی خفیف (درجه ۱): حدود ۳ تا ۷ روز
- پیچ خوردگی متوسط (درجه ۲): بین ۱ تا ۳ هفته
- پیچ خوردگی شدید (درجه ۳): ممکن است ۴ تا ۶ هفته یا بیشتر
استراحت، استفاده از یخ، بانداژ فشاری و بالا نگه داشتن پا می‌تواند به افزایش سرعت روند بهبودی کمک کند. در صورتی که درد یا تورم بیشتر از چند روز ادامه داشت، مراجعه به پزشک ضروری است.
سوالات متداول
علائم رایج پیچ خوردگی مچ پا کدام‌اند؟
شایع‌ترین نشانه‌های این آسیب عبارت‌اند از:
- درد در ناحیه مچ، به خصوص هنگام حرکت یا ایستادن
- تورم و گاهی کبودی
- محدود شدن دامنه حرکتی
- حساسیت به لمس
- احساس ناپایداری در مفصل
مچ پای پیچ خورده تا چه زمانی متورم می‌ماند؟
معمولا تورم بلافاصله پس از آسیب ظاهر نمی‌شود. ممکن است چندین ساعت طول بکشد تا گسترش پیدا کند. تورم در افرادی که دچار پیچ خوردگی خفیف تا متوسط هستند ممکن است تا 48 ساعت طول بکشد.
تورم در پیچ خوردگی‌های شدید ممکن است تا زمانی که رباط پاره شده بهبود یابد، طی مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشد.
آیا می‌توانم روی مچ پای پیچ خورده راه بروم؟
بستگی به شدت پیچ خوردگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است بتوانید با احتیاط روی مچ پا راه بروید؛ اما توصیه می‌شود از فشار زیاد روی مچ پا خودداری کنید.
در موارد متوسط تا شدید، راه رفتن منجر به آسیب بیشتر می‌شود و بهتر است از عصا یا وسایل کمکی استفاده کنید.
مطالب مرتبط: دررفتگی مچ پا
چقدر طول می‌کشد تا پیچ خوردگی مچ پا بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی بستگی به شدت آسیب دارد:
- پیچ خوردگی خفیف: 1-2 هفته
- پیچ خوردگی متوسط: 3-6 هفته
- پیچ خوردگی شدید: چند ماه
آیا بستن مچ پا به بهبود کمک می‌کند؟
بله، استفاده از بانداژ یا بریس می‌تواند به تثبیت مچ پا و کاهش تورم کمک کند.
آیا می‌توانم با پیچ خوردگی مچ پا ورزش کنم؟
خیر، ورزش کردن با مچ پای آسیب‌‌دیده می‌تواند منجر به آسیب بیشتر رباط‌ها شود. استراحت و دریافت درمان مناسب بسیار مهم است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که درد شدید باشد، فرد نتواند وزن خود را روی پا تحمل کند یا تورم و علائم پس از چند روز بهتر نشود، نیاز به مراجعه پزشک و انجام تصویربرداری (مانند رادیوگرافی یا MRI) دارید.
