دلایل احتمالی که منجر به پا درد و بی حسی پا می‌شود

پا درد ممکن است به دلیل ایجاد مشکلی در ناحیه کمر، لگن یا در خود پا باشد. علل شایع درد در یک یا هر دو پا به شرح زیر است: 

فشرده شدن یا تحریک عصب نخاعی

ریشه‌های عصبی ملتهب و فشرده‌شده ستون فقرات کمری یا ساکرال ممکن است باعث ایجاد رادیکولوپاتی، درد عصبی یا همان سیاتیک شود. 

علاوه بر این ممکن است اعصاب در طول مسیر پا دچار آسیب‌دیدگی و در نهایت منجر به نوروپاتی محیطی و پا درد شود.

تحت فشار قرار گرفتن نخاع

تنگی کانال نخاعی در گردن به نخاع فشار وارد می‌کند و باعث ایجاد درد و بی حسی در هر دو پا می‌شود.

شرایط عروق خونی

انسداد رگ‌های پا می‌تواند منجر به کاهش خونرسانی و در نتیجه درد و بی حسی شود.

مشکلات مربوط به لگن

مشکلات مفصلی در ناحیه لگن مانند اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک یا آرتروز مفصل ران منجر به پا درد می‌شود. تحریک عصب مرتبط نیز منجر به بی حسی خواهد شد.

شرایط سیستمیک

اختلالات درون‌ریز و متابولیک مانند بیماری کم‌کاری تیروئید و دیابت ممکن است منجر به آسیب عضلانی و عصبی در پاها شود که در نهایت درد و بی حسی را به همراه خواهد داشت.

سندرم کودا اکوینا

فشرده شدن این قسمت (گروهی از اعصاب نخاعی که از نخاع در قسمت پایین کمر قرار می‌گیرد) ممکن است منجر به درد شدید، بی حسی و ضعف در هر دو پا شود.

عفونت

بیماری لایم، عفونت استخوان و دیسک مانند استئومیلیت یا اسپوندیلودیسکیت و عفونت‌های ویروسی مانند تبخال زوستر یا HIV منجر به پا درد می‌شود.

تومور و کیست

وجود توده در قسمت تحتانی کمر، لگن یا ساق پا ممکن است عروق خونی یا اعصاب را فشرده کند و منجر به درد یا بی حسی در پا شود.

علاوه بر این امکان ایجاد پا درد به دلیل فشار، ورزش، کم‌آبی بدن، افزایش سن، وضعیت نامناسب بدن یا عوامل ارثی یا حتی شغلی که دارید، وجود دارد.

اسپاسم عضلات لگن مانند سندرم پیریفورمیس

سندرم پیریفورمیس باعث ایجاد درد ساق پا، بی حسی و ضعف پا می‌شود.

بی حسی پای چپ

عادت به وضعیتی که به اعصاب فشار وارد می‌کند یا زمانی که جریان خون کافی در اندام‌های پایینی یعنی پا وجود ندارد، باعث کرختی موقت در پاها می‌شود. در صورت ادامه‌دار بودن چنین وضعیتی، نیاز به بررسی توسط متخصص درد دارد.

بی حسی پای راست

بی حسی موقت در پای راست به دلیل نشستن زیاد کاملا مشکل طبیعی است و جای نگرانی ندارد. کرختی مکرر یا مداوم می‌تواند نشانه یک بیماری جدی‌تر باشد و باید فورا توسط پزشک مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

علائم همراه با پا درد

شایع‌ترین علائمی که ممکن است همراه با پا درد باشد، به شرح زیر است:

ضعف

ضعف در پا هنگامی رخ می‌دهد که عصب کمری یا خاجی تحت فشار باشد.

تغییر حس

زمانی که عصب تحت تاثیر قرار می‌گیرد، احساس سوزن‌سوزن شدن یا سایر علائم مربوط به عصب را دارید.

سوزش

ممکن است بیمار درد را در پایین پای خود احساس کند و منجر به درد شدید یا سوزش شود. به‌طور کلی امکان ایجاد چنین علائمی در هر قسمت از پا همراه با بی حسی و ضعف وجود دارد.

احساس درد در وضعیت خاص

درد و بی حسی پا ممکن است با حالت یا فعالیت‌های خاصی مانند ایستادن طی طولانی مدت، راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا در حالت ایستادن افزایش پیدا کند.

تمامی این موارد احتمالی ممکن است در همه افراد ایجاد نشود.

بیشتر بخوانید: درمان پا درد در بارداری

دیسک کمر و بی حسی پا

امکان ایجاد فتق دیسک در هر قسمت از ستون فقرات وجود دارد، در بیشتر مواقع چنین مشکلی در پایین کمر رخ می‌دهد. 

بسته به اینکه کدام دیسک دچار فتق شده است، منجر به علائمی از جمله درد، بی حسی یا ضعف در دست و پا می‌شود. با این حال بسیاری از افراد علائمی ناشی از دیسک کمر را تجربه نمی کنند.

بی حسی کف پا

کرختی در کف پا در اغلب مواقع به دلیل کمبود جریان خون یا آسیب عصبی ایجاد می‌شود. عفونت، تروما، التهاب، سرطان و… در ایجاد سِری پا نقش دارد؛ اما به‌طور کلی بی حسی پا معمولا به‌دلیل آسیب عصبی است.

علت بی حسی پا از زانو به پایین

سِری طولانی‌مدت یا احساس سوزن سوزن شدن در این قسمت از پا می‌تواند به دلیل شرایط مختلفی از جمله ام اس، دیابت، بیماری شریانی و فیبرومیالژیا باشد.

چنین حالتی گاهی در کل پا، زانو به پایین یا در نواحی مختلفی از ساق به پایین احساس می‌شود. بی حسی مچ پا نیز می‌تواند چنین دلایلی داشته باشد.

ورزش برای بی حسی پا

عصب سیاتیک زیر عضله قرار دارد و در صورت سفت شدن باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن در پاها می‌شود. 

باید به پشت دراز بکشید و زانو را باید به سمت شانه مخالف تا زمانی که پشت لگن احساس کشیدگی کنید، بالا بیاورید. یک دقیقه به همین حالت نگه دارید و دو بار در هر پا این تمرین را انجام دهید.

کمبود چه ویتامینی منجر به بی حسی پا می‌شود

کمبود ویتامین B12 باعث ایجاد علائمی مانند بی حسی، گزگز در دست‌ها، پاها و…. می‌شود. همچنین اگر ویتامین D بدن خیلی کم باشد، احتمالا سطح کلسیم پایینی نیز دارید. چنین حالتی می‌تواند منجر به بی حسی، درد یا گرفتگی عضلات و حتی تشنج شود.

چه زمانی پا درد مشکلی جدی است

گاهی پا درد می‌تواند به دلیل مشکلات زمینه‌ای جدی ایجاد شده باشد که برای درمان و حفظ عملکرد بیمار نیاز به درمان فوری دارد. علائم خطر ناشی از این بیماری شامل موارد زیر است:

• تب بدون دلیل
• درد و تورم شدید
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن بدون دلیل
• حالت تهوع
• بی حسی و ضعف
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه

مدت زمان باقی ماندن درد و بی حسی در پا

دوره درد و مدت زمان احساس آن به علت زمینه‌ای بیماری بستگی دارد. پا درد ناشی از رادیکولوپاتی ممکن است با روش‌های درمانی غیر جراحی توسط پزشک فوق تخصص درد کنترل شود؛ بیشتر علائم نیز بهبود پیدا می‌کند.

اگر درد به صورت مزمن شود و علائم عصبی مانند ضعف و بی حسی ادامه پیدا کند، ممکن است در نهایت به عمل جراحی نیاز باشد. 

درمان بی حسی پاها

معمولا درمانی که برای این عارضه در نظر گرفته می‌شود به علت آن بستگی دارد.

درمان دارویی

• داروهای ضد افسردگی؛ برخی از داروهای ضد افسردگی برای درمان فیبرومیالژیا تجویز می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدها؛ مصرف برخی از کورتیکواستروئیدها به کاهش التهاب مزمن و رفع بی حسی مرتبط با بیماری‌هایی مانند ام اس کمک می‌کند.
• داروهایی برای مسدود کردن یا تغییر مسیر سیگنال‌های عصبی؛ این دسته از داروها به کاهش بی‌حسی مرتبط با شرایطی مانند فیبرومیالژیا، نوروپاتی دیابتی و ام اس کمک می‌کند.

درمان خانگی

از روش‌های موثر خانگی که می‌تواند در رفع این عارضه کمک‌کننده باشد به شرح زیر است:

استراحت کردن

برخی از شرایط مانند فشار عصبی که منجر به بی حسی پا می‌شود با استراحت کردن بهبود می‌یابد.

استفاده از یخ

یخ به کاهش تورم کمک می‌کند و در نهایت فشار از عصب برداشته می‌شود. توصیه می‌شود کمپرس یا کیسه یخ را به مدت 15 دقیقه چندین‌بار روی پای خود قرار دهید.

گرما درمانی

استفاده از کمپرس گرم به شل شدن عضلات سفت، رفع درد یا انقباض که به اعصاب فشار وارد می‌کند، کمک خواهد کرد.

با این حال نباید مدت زمان زیادی پای خود را گرم نگه دارید؛ چرا که منجر به بدتر شدن التهاب و ایجاد درد و بی حسی پا می‌شود.

ماساژ درمانی

با ماساژ دادن پاها، می‌توان به بهبود جریان خون کمک کرد؛ این کار باعث بهبود علائم می‌شود.

تمرینات ورزشی

داشتن تمرینات متناوب و روزانه به عملکرد بهتر قلب و عروق خونی کمک می‌کند و همچنین توانایی پمپاژ خون به اندام تحتانی کاهش می‌یابد.

فعالیت‌هایی مانند تای چی، یوگا و پیلاتس باعث افزایش جریان خون می‌شود و همچنین التهاب و درد مزمن را کاهش می‌دهد.

تجهیزات کمکی

استفاده از بریس‌ها و طراحی کفش‌های مخصوص به کاهش فشار عصبی ناشی از شرایطی مانند سندرم تونل تارسال یا صافی کف پا کمک می‌کند.

حمام نمک اپسوم

نمک اپسوم حاوی منیزیم و دیگر ترکیباتی است که منجر به افزایش جریان و گردش خون می‌شود.

خواب کافی

بسیاری از بیماری‌های مزمن که بی حسی را به دنبال دارند با کمبود خواب وضعیت بدتری را ایجاد می‌کند.

رژیم غذایی سالم

داشتن سوء تغذیه به خصوص کمبود ویتامین B منجر به آسیب عصبی و گاهی بی حسی می‌شود. با دریافت کافی ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی می‌توان التهاب و درد مزمن را کاهش داد.

خودداری از مصرف الکل

الکل حاوی ترکیباتی است که می‌تواند آسیب عصبی و بی حسی را به همراه داشته باشد. علاوه بر این علائم و شرایط التهابی را نیز بدتر می‌کند و منجر به تشدید علائم خواهد شد.

تشخیص و آزمایش‌های مرتبط با پا درد و بی‌حسی پا

برای تشخیص علت پا درد و بی‌حسی پا، پزشک از روش‌های زیر کمک می‌گیرد:

• معاینه فیزیکی برای بررسی قدرت عضلات، واکنش‌های عصبی و گردش خون
• آزمایش خون برای بررسی کمبود ویتامین‌ها (مثل B12)، دیابت و مشکلات تیروئیدی
• انجام تصویربرداری از جمله رادیوگرافی، ام‌ آر‌ آی و سی‌ تی اسکن برای بررسی مشکلات استخوانی، دیسک کمر و اعصاب
• نوار عصب و عضله برای بررسی عملکرد اعصاب و عضلات برای تشخیص نوروپاتی یا فشار روی اعصاب
• سونوگرافی داپلر جهت ارزیابی جریان خون در عروق پا برای تشخیص مشکلات عروقی

بر اساس نتایج این آزمایش‌ها، پزشک می‌تواند علت مشکل را شناسایی و درمان مناسب را توصیه کند.

پیشگیری از پا درد و بی‌حسی پا

چنین روش‌هایی می‌تواند به جلوگیری از این عارضه تا حد زیادی کمک کند:

• انجام ورزش‌هایی مانند پیاده‌ روی، شنا و حرکات کششی برای بهبود جریان خون و تقویت عضلات
• کاهش فشار روی پاها و ستون فقرات با کنترل وزن
• خودداری از نشستن یا ایستادن طولانی‌ مدت و حفظ وضعیت مناسب بدن
• استفاده از کفش‌های طبی برای راحتی پا
• مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B12، منیزیم و پتاسیم برای سلامت اعصاب و عضلات
• نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از گرفتگی عضلات و بهبود گردش خون
• خودداری از مصرف سیگار و الکل برای کاهش آسیب به اعصاب و بهبود گردش خون
• انجام مدیتیشن و تمرینات آرامش‌ بخش برای کنترل استرس

تاثیر تغذیه و ویتامین‌ها بر سلامت پا

تغذیه مناسب نقش مهمی در سلامت پاها، کاهش درد و پیشگیری از بی‌ حسی دارد. برخی از ویتامین‌ها و مواد مغذی مهم شامل چنین مواردی است: 

• ویتامین B12 برای جلوگیری از نوروپاتی و بی‌ حسی پا با تقویت اعصاب، منابع غذایی این ویتامین شامل گوشت، تخم‌مرغ و لبنیات می‌شود.
• ویتامین D و کلسیم به حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از دردهای مفصلی و پوکی استخوان کمک می‌کند، منابع این ویتامین شامل لبنیات، ماهی و نور خورشید می‌شود.
• منیزیم و پتاسیم به کاهش گرفتگی عضلات و بهبود عملکرد عصبی کمک می کند، این موارد را می‌توانید از موز، آجیل و سبزیجات برگ سبز دریافت کنید.
• ویتامین C برای تقویت عروق خونی و کاهش التهاب توصیه می شود که در مواد غذایی از جمله مرکبات، توت‌ فرنگی و فلفل دلمه‌ای وجود دارد.
• اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش التهاب و درد مفاصل موثر است و در ماهی‌های چرب، گردو و دانه‌های چیا یافت می‌شود.

مصرف متعادل این مواد مغذی به حفظ سلامت عضلات، اعصاب و مفاصل پا کمک می‌کند.

زمان مراجعه به پزشک برای پا درد و بی‌حسی پا

اگر پا درد یا بی‌حسی پا به‌ صورت موقت و خفیف باشد، معمولا جای نگرانی نیست؛ اما در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کرد:

• اگر درد یا بی‌حسی مداوم بیش از چند روز ادامه داشته باشد یا بدتر شود.
• اگر ضعف عضلانی همراه با کاهش قدرت یا مشکل در حرکت دادن پا باشد.
• زمانی که پا دچار ورم، قرمزی یا کبودی غیر عادی شود.
• احساس سوزش یا گزگز شدید که ممکن است نشانه مشکلات عصبی مانند نوروپاتی باشد.
• اگر همراه با مشکلات دیگری مانند کمردرد، بی‌اختیاری ادرار یا تب باشد.
• اگر بعد از ضربه یا زمین خوردن درد شدیدی احساس کنید.
• اگر درد هنگام شب‌ شدیدتر شود یا خواب را مختل کند.

در این شرایط، مراجعه به پزشک برای بررسی و تشخیص دقیق ضروری است.

نقش استرس و سلامت روان در پا درد و بی‌ حسی پا

استرس و مشکلات سلامت روان می‌تواند تاثیر مستقیمی بر پا درد و بی‌ حسی پا داشته باشند. استرس باعث افزایش تنش عضلانی می‌شود که می‌تواند جریان خون را در اندام‌ها کاهش داده و منجر به گرفتگی یا درد در پاها شود. 

اضطراب و تنش عصبی نیز می‌تواند سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار داده و احساس سوزن‌ سوزن شدن یا بی‌حسی در پاها ایجاد کند. 

همچنین استرس ممکن است الگوی خواب و فعالیت‌های روزانه را مختل کند که این عوامل خود می‌تواند علائم پا درد را تشدید کند. تکنیک‌های آرام‌ سازی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق و ورزش منظم می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.

سوالات متداول