نورالژی گلوفارنکس (GPN) یا عصب زبانی حلقی چیست

نورالژی گلوفارنکس (GPN) یا عصب زبانی حلقی نوعی بیمار نادر است که می‌تواند درد شدید یا تیرکشنده‌ای در ناحیه گلو در نزدیکی لوزه‌ها، گوش میان یا پشت زبان احساس شود.

درد در امتداد مسیر عصب گلوفارنکس که در عمق گردن قرار گرفته است، احساس می‌شود. حملات درد شدید به صورت ناگهانی یا با بلع ایجاد می‌شود. 

علت دقیق ایجاد این عارضه مشخص نیست؛ اما اغلب به دلیل تحت فشار قرار گرفتن یک رگ خونی در داخل جمجمه چنین مشکلی رخ می‌دهد. همچنین امکان ابتلا به این بیماری در افراد مبتلا به سرطان گلو یا گردن وجود دارد.

نورالژی گلوفارنکس چیست

درد شدیدی که در این دسته از بیماران احساس می‌شود، به دلیل آسیب عصبی است. عصب گلوفارنکس نهمین عصب جمجمه است که از ساقه مغز در داخل جمجمه ایجاد می‌شود و حس را در پشت گلو، بخشی از گوش و زبان ایجاد می‌کند.

زمانی که عصب گلوفارنکس تحریک می‌شود و یک حمله شدید شبیه به شوک الکتریکی در زبان، پشت گلو، لوزه یا گوش احساس می‌شود.

ممکن است در ابتدا حملات کوتاه و خفیف را تجربه کنید. گاهی نورالژی پیشرفت می‌کند و منجر به حملات طولانی‌تر و درد شدید می‌شود. درد ناشی از نورالژی گلوفارنکس می‌تواند شبیه به درد عصب سه قلو باشد و گاهی به اشتباه تشخیص داده می‌شود.

نورالژی گلوفارنکس چه علائمی‌ دارد؟

بیماران حمله را به عنوان درد سوزشی یا تیر کشنده که چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد، توصف می‌کنند. مواردی از جمله بلع، صحبت کردن، جویدن، خمیازه کشیدن، صحبت کردن یا خندیدن در ایجاد چنین علائمی نقش دارد.

برخی از افراد احساس می‌کنند که جسمی نوک تیزی در گلوی خود دارند. درد معمولا چنین ویژگی‌هایی دارد:

• یک طرف گلو را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• می‌تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد و به دنبال آن پروسه بهبودی برای ماه‌ها یا سال‌ها ادامه دارد.
• ممکن است طی روز چندین‌بار درد داشته باشید و منجر به عدم توانایی جهت انجام فعالیت‌های روزمره شود.

حدود ۱۰ درصد از بیماران نیز علائم تهدیدکننده زندگی ناشی از بی‌نظمی‌ ضربان قلب به‌دلیل درگیری عصب واگ را تجربه کنند که این موارد به شرح زیر است:

• آهسته زدن نبض
• افت ناگهانی فشار خون
• سنکوپ
• تشنج

برخی از فعالیت‌ها از جمله موارد زیر ممکن است باعث ایجاد درد شود:

• نوشیدن مایعات سرد
• دست زدن به لثه
• جویدن
• بلع
• عطسه یا سرفه کردن
• صاف کردن گلو

گاهی اوقات افراد مبتلا به این عارضه ممکن است از خوردن، جویدن یا نوشیدن خودداری کنند؛ چرا که ترس از شروع حملات درد را دارند. چنین شرایطی به مرور زمان می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.

به‌طور کلی تنها یک طرف سر تحت تاثیر این عارضه قرار می‌گیرد. حملات دردناک و شدید ناشی از این بیماری منجر به علائم تهدید کننده زندگی مانند غش کردن، کند شدن ضربان قلب یا آریتمی می‌شود. در موارد بسیار نادر ایست قلبی گاهی بدون هیچ علائم دردناکی در افراد رخ می‌دهد.

علت ایجاد چیست

در اغلب مواقع هیچ دلیل مشخصی برای ایجاد نورالژی گلوفارنکس (GPN) وجود ندارد. تحت فشار قرار گرفتن عصب گلوفارنکس توسط یک رگ خونی در نزدیک ساقه مغز منجر به تحریک عصب و در نهایت درد می‌شود.

در برخی موارد دیگر استیلوئید طولانی (استخوانی در گردن نزدیک عصب) می‌تواند باعث درد شود که به عنوان سندرم ایگل شناخته می‌شود.

ترومایی که به دنبال جراحت یا عمل جراحی رخ می‌دهد گاهی در ایجاد نورالژی گلوفارنکس نقش دارد. از سایر علل احتمالی می‌توان به عفونت، ناهنجاری‌های عروقی و تومور اشاره کرد. 

بیماران مبتلا به ام اس ممکن است نورالژی گلوفارنکس یا عصب زبانی حلقی را به دنبال تجزیه غلاف میلین و غشای چربی که عصب را احاطه کرده تجربه کنند.

چگونه تشخیص داده می‌شود؟

محل درد می‌تواند در تشخیص نورالژی گلوفارنکس مهم باشد؛ چرا که بیماری‌های دیگری مانند نورالژی سه قلو علائم مشابهی با این بیماری دارد.

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتوان این عارضه را تشخیص داد. ممکن است در نهایت لازم باشد که به متخصص گوش و حلق و بینی برای رد سایر اختلالات احتمالی معاینات انجام گیرد.

پزشک نواحی خاصی مانند لوزه‌ها یا پشت زبان را تحریک می‌کند تا ببیند آیا دردی احساس می‌شود یا خیر و از بیمار سوال می‌کند که آیا فعالیت‌های خاصی مانند صحبت کردن یا جویدن منجر به درد می‌شود؟

برای تعیین اینکه آیا یک تومور یا رگ خونی عصب را تحت فشار قرار می‌دهد یا خیر، انجام ام آر آی یا سی تی اسکن به بیمار توصیه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله نورالژی پس سری را مطالعه کنید.

عصب زبانی حلقی چه درمانی دارد؟

در اغلب موارد داروهای ضد تشنج به عنوان اولین خط درمانی در نظر می‌شود. در صورتی که درمان دارویی موثر نباشد یا بیمار عوارض آزاردهنده ناشی از دارو داشته باشد، در نهایت عمل جراحی برای او عمل جراحی انجام می‌گیرد.

متخصصین درد سعی بر این دارند که بیمار به روش‌های غیر جراحی بهبود یابد. در صورت عدم بهبودی برای عمل جراحی، به دیگر پزشکان ارجاع داده می‌شود.

داروها

• داروهای ضد تشنج
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای بی‌حس کننده

عمل جراحی

انجام چندین روش جراحی می‌تواند برای رفع این عارضه کمک‌کننده باشد. رایج‌ترین روش، رفع فشار میکروواسکولار است.

اگر یک تومور تحت فشار قرار گیرد یا اینکه سندرم ایگل تشخیص داده شود، ممکن است نوع دیگری از انجام عمل جراحی برای بیمار ضروری باشد.

چه افرادی تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند؟

نورالژی گلوفارنکس در مقایسه با دیگر سندرم‌های درد صورت بسیار نادر است. این بیماری در خانم‌ها بیشتر از آقایان رخ می‌دهد. معمولا افراد میانسال و بالاتر را درگیر می‌کند.