دردهای سایکوسوماتیک یا اختلال روان تنی
سایکوسوماتیک وضعیت روانی است که اغلب بدون هیچ دلیل مشخصی منجر به علائم فیزیکی می‌شود، این اختلال می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
در حقیقت دردهای سایکوسوماتیک دردهایی با منشا اختلالات ذهنی یا احساسی مانند اضطراب و استرس هستند که منجر به دردهای جسمانی می‌شود. موثرترین درمان «کاهش استرس» است.
منظور از اختلال سایکوسوماتیک چیست؟
منظور از این اختلال یک وضعیت روانشناختی است که منجر به بروز علائم فیزیکی می‌شود و معمولا هیچ دلیل مشخصی برای بروز این علائم وجود ندارد.
افراد مبتلا به این بیماری ممکن است افکار یا نگرانی‌های بیش از حدی در خصوص علائم خود داشته باشند که بر توانایی عملکرد آنها تاثیر می‌گذارد.
معمولا علائم روانپزشکی در افراد مبتلا به این بیماری ایجاد نمی‌شود. بیماری سایکوسوماتیک اغلب منجر به علائم جسمی مانند دردهای جسمانی می‌شود.
زمانی که بیماران با دردهایی که علت مشخصی ندارند، به متخصص درد مراجعه می‌کنند، ممکن است تشخیص از سوی پزشک، اختلال روانی باشد.
متخصصین بر این باورند افراد مبتلا به بیماری‌های روانی می‌توانند طیف وسیعی از علائم فیزیکی مانند تنش عضلانی، درد، سردرد، بی خوابی و احساس بی قراری را تجربه کنند.
به‌طور مثال در اغلب مواقع اضطراب منجر به معده درد در افراد می‌شود.
چگونه استرس روانی می‌تواند منجر به دردهای جسمانی شود؟
زمانی که بدن با خطری مواجه است، آماده می‌شود که با خطر مبارزه کند. بدن پر از دو هورمون استرس به نام آدرنالین و کورتیزول می‌شود.
در پی آن ضربان قلب و فشار خون افزایش پیدا می‌کند، اختلال در سیستم گوارشی ایجاد می‌شود و بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد.
این شرایط منجر به مبارزه بدن با خطر می‌شود. در صورت برطرف شدن تهدید، بدن به حالت استراحت باز می‌گردد که این چرخه مشکل‌سازی نیست.
تنها در صورتی که استرس به‌طور مداوم وجود داشته باشد، به این معنی است سطح کورتیزول و آدرنالین شما دائما بالا خواهد بود و امکان برگشت بدن به حالت استراحت کمتر می‌شود.
این حالت می‌تواند تاثیر منفی بر اندام‌ها و عملکرد بدن داشته باشد. علاوه بر این اضطراب و افسردگی تحمل درد شما را کاهش می‌دهد. علائم استرس مزمن شامل موارد زیر است:
- سردرد
- میگرن
- تنش و درد عضلانی
- مشکلات گوارشی مانند اسهال، درد معده و تغییرات اشتها
- ایجاد مشکل یا اختلال خواب
- احساس ضعف یا سستی
از علائم فیزیکی ناشی از افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد
- مشکلات گوارشی
- خستگی
- سردرد
- ایجاد مشکلات دیداری
علاوه بر این استرس و تروما می‌تواند باعث ایجاد اختلالات خود ایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، پسوریازیس، آرتریت روماتیسمی و… شود.
چه افرادی دچار علائم جسمی ناشی از این اختلال می‌شوند؟
هر فردی ممکن است در هر سنی دچار علائم جسمانی شود. مطالعات نشان داده است که برخی از شرایط می‌تواند افراد را بیشتر در معرض علائم جسمی قرار دهد که این موارد به شرح زیر است:
- سابقه سوء استفاده جنسی
- سبک زندگی بی‌نظم
- مشکل در بیان احساسات
- سایر شرایط روانی مانند افسردگی یا اختلالات شخصیتی
- اعتیاد
- بیکاری
سایکوسوماتیک چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
این اختلال می‌تواند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از این نمونه‌ها به شرح زیر است:
- خستگی
- بی خوابی
- درد عضلانی و درد کمر
- فشار خون بالا
- مشکل در تنفس
- سو هاضمه
- سردرد و میگرن
- درد قفسه سینه
- ناتوانی جنسی
- درماتیت
- زخم معده
دردهای سایکوسوماتیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که برای درمان دردهای خود به متخصص درد مراجعه می‌کنید، پزشک جهت تشخیص این موارد را در نظر می‌گیرد:
- بررسی سوابق بیماری
- معاینات بدنی
- بررسی نتایج آزمایشات
جهت تشخیص اختلال علائم جسمی، فرد باید چنین مواردی داشته باشد:
- یک یا چند علائم آزاردهنده یا مختل‌کننده زندگی روزمره
- سابقه وجود این علائم حداقل به مدت شش ماه
- وجود نگرانی و اضطراب در خصوص علائم
گاهی ممکن است پزشک برای رد سایر مشکلات احتمالی، آزمایش خون یا تصویربرداری را برای بیماران در صورت نیاز در نظر بگیرد.
درد سایکوسوماتیک چگونه درمان می‌شود؟
چندین روش درمانی می‌تواند افراد مبتلا به علائم درد جسمانی کمک کند که این موارد به شرح زیر است:
- درمان شناختی رفتاری
- داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی
- درمانی مبتنی بر آگاهی ذهن
- ارجاع به روانشناس یا روانپزشک
آیا راهکاری برای جلوگیری وجود دارد؟
گاهی راهکارهای کاهش و مدیریت استرس می‌تواند در پیشگیری یا کاهش علائم جسمانی موثر باشد که این موارد به شرح زیر است:
- به‌طور منظم ورزش کنید.
- باید خواب کافی داشته باشید.
- از مصرف الکل و سیگار خودداری کنید.
- رژیم غذایی سالم و وزن مطلوبی داشته باشید.
- مدیتیشن را در برنامه خود قرار دهید.
- محدودیت‌های کاری برای کاهش فشار بر خود در نظر داشته باشید.