منظور از آسیب طناب نخاعی آسیب به خود نخاع، بافت‌ها و استخوان‌های مجاور است. بسته به شدت آسیب‌دیدگی ممکن است متوجه از دست دادن تحرک یا عملکرد در قسمت‌های مختلفی از بدن خود شوید.
معمولا درمانی که برای این عارضه در نظر می‌گیرند شامل دارو درمانی، فیزیوتراپی و عمل جراحی است.
منظور از آسیب طناب نخاعی چیست
نخاع پیام‌ها را به مغز و سایر قسمت‌های بدن ارسال می‌کند. لایه بافتی به نام مننژ و استخوان‌های ستون فقرات، طناب نخاعی را احاطه کرده‌اند و از آن نیز محافظت می‌کنند.
بیشتر آسیب‌های نخاعی به دنبال ضربه ناگهانی به مهره‌ها ایجاد می‌شود. در صورتی که شکستگی استخوان صورت گیرد، سپس نخاع و در نهایت به اعصاب آسیب وارد خواهد کرد.
در برخی مواقع نادر آسیب وارد شده می‌تواند منجر به قطع یا شکاف در نخاع شود.
آسیب طناب نخاعی چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
اگر منظور از آسیب به این معنی باشد که اعصاب نتواند با مغز ارتباط برقرار کند، بدن قطعا بسیاری از عملکردهای ضروری خود را از دست خواهد داد. در صورتی که طناب نخاعی آسیب‌دیده داشته باشید، بسیاری از این عملکردها را از دست می‌دهید از جمله:
- عملکرد مثانه و روده
- نفس کشیدن
- ضربان قلب
- متابولیسم
- رفلکس‌ها
- احساسات
- حرکت عضلات
آسیب طناب نخاعی چگونه رخ می‌دهد؟
این آسیب به‌صورت اتفاقی غیر قابل پیش‌بینی یا به دنبال یک رویدادی خشونت‌آمیز ایجاد می‌شود. به‌طور مثال همه این موارد می‌تواند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد:
- حمله با چاقو یا شلیک گلوله
- شیرجه رفتن در آبی کم عمق و برخورد به سطحی سخت
- آسیب وارد شدن در حین تصادف اتومبیل به خصوص در ناحیه صورت، سر و گردن، قفسه سینه یا کمر
- افتادن از ارتفاع قابل توجه
- آسیب به سر یا ستون فقرات طی انجام ورزش‌های حرفه‌ای
- حوادث الکتریکی
- پیچ خوردگی شدید در قسمت میانی بدن
آشنایی با علائم
برخی از علائم آسیب طناب نخاعی چنین مواردی است:
- مشکل در راه رفتن
- موقعیت غیر طبیعی سر
- از دست دادن کنترل مثانه و روده
- علائم شوک
- عدم توانایی در حرکت دادن بازوها و پاها
- احساس درد، فشار و سفتی در ناحیه پشت یا گردن
- بیهوشی
- سردرد
نشانه‌های اورژانسی آسیب طناب نخاعی پس از تصادف:
- کمردرد شدید یا احساس فشار در گردن، سر یا کمر
- ناهماهنگی، ضعف یا فلجی در هر قسمت از بدن
- بی حسی، گزگز یا از دادن حس در دست‌ها، انگشتان دست، پاها و انگشتان پا
- اختلال در تنفس پس از آسیب
- مشکل در تعادل و راه رفتن
- پیچ خوردگی شدید در ناحیه گردن یا کمر
در صورت مشکوک بودن به آسیب نخاعی چه باید کرد؟
اگر شما یا شخص دیگری مشکوک به این عارضه شده‌اید، به چنین مواردی توجه داشته باشید:
- فورا با اورژانس تماس بگیرید، هرچه کمک‌های پزشکی زودتر برسد برای شرایط بیمار بهتر خواهد بود.
- نباید شخص حرکتی داشته باشد مگر اینکه شرایط کاملا ضروری رخ دهد. این حرکت می‌تواند برای خارج کردن کلاه ایمنی از سر فرد باشد.
- باید فرد را تشویق کنید تا جای ممکن بی‌حرکت بماند حتی اگر توانایی بلند شدن و راه رفتن را داشته باشد.
- اگر فرد تنفس ندارد باید CPR انجام دهید و سر را به عقب خم نکنید. در عوض می‌بایست سر را به سمت جلو قرار دهید.
زمانی که بیمار به بیمارستان می‌رسد، پزشک معاینات کامل فیزیکی و عصبی را انجام می‌دهد. ابزارهای که پزشک برای تشخیص از آنها کمک می‌گیرد به شرح زیر است:
- سی تی اسکن
- ام آر آی
- اشعه ایکس از ستون فقرات
- پتانسیل برانگیخته (سرعت رسیدن سیگنال‌های عصبی به مغز را اندازه‌گیری می‌کند)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
هر فردی که ضربه قابل توجهی به سرد یا گردن داشته باشد باید فورا توسط پزشک جهت تشخیص آسیب طناب نخاعی ارزیابی شود.
در این مواقع باید به چنین دلایلی فرض شود که آسیب به طناب نخاعی رخ داده است تا خلاف این مسئله ثابت شود:
- آسیب جدی به ستون فقرات همیشه بلافاصله قابل آشکار نیست. در صورتی که مشخص نباشد، امکان آسیب شدیدتر وجود دارد.
- بی حسی یا فلجی گاهی فوری رخ می‌دهد یا به تدریج در بیماران بروز پیدا می‌کند.
- مدت بین ایجاد آسیب و درمان در تعیین شدت آسیب عوارض و درمان می‌تواند بسیار حیاتی باشد.
چه راهکارهایی برای جلوگیری وجود دارد؟
همانطور که می‌دانید بسیاری از آسیب‌های نخاعی به دلیل حوادث غیر قابل پیش‌بینی ایجاد می‌شود. در نتیجه بهترین راهکارهایی که می‌توان برای کاهش خطر آسیب نخاعی در نظر گرفت چنین مواردی است:
- همیشه کمربند ایمنی را در ماشین ببندید.
- در حین ورزش کردن وسایل حفاظتی مناسبی استفاده کنید.
- به هیچ وجه در آبی کم عمق شنا نکنید.
درمان طولانی مدت آسیب به طناب نخاعی
راهکارهای درمانی طولانی مدتی که در نظر گرفته می‌شود به شرح زیر است:
- کمک به افزایش کیفیت زندگی
- کاهش خطر بیماری‌های مزمن
- بازیابی به برخی از عملکردهای عصبی به دنبال آسیب‌های وارد شده
