سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
اگر دچار اختلال سردرد هستید، مصرف بیش از حد دارو، می‌تواند منجر به سردرد برگشتی شود. در واقع به این معنی که مصرف بیش از حد مسکن‌ها برای کنترل برخی بیماری‌ها مانند میگرن، ممکن است باعث تشدید سردرد شود.
سردردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو همانطور که از نام آن مشخص است ناشی از استفاده منظم و طولانی مدت از دارو برای درمان سردرد است.
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو معمولا با قطع مصرف داروی مسکن متوقف و درمان می‌شود. شاید در کوتاه مدت برای شما سخت باشد؛ اما، با مراجعه به متخصص درد می‌توانید چنین مشکلی را به‌صورت دائمی درمان کنید.
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو چه علائمی دارد؟
علائم آن بسته به نوع اصلی سردرد و دارویی که برای درمان استفاده کرده‌اید، می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور کلی سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو می‌تواند چنین علائمی را ایجاد کند:
- معمولا هر روز سردرد رخ می‌دهد و در اغلب مواقع شما را در صبح زود بیدار می‌کند؛
- با مصرف داروی مسکن بهبود پیدا می‌کنید؛ اما، با از بین رفتن اثر دارو مجددا سردرد خواهید داشت.
سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- بی‌قراری
- مشکل در تمرکز
- مشکلات مرتبط با حافظه
- تحریک‌پذیری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
سردرد مشکلی شایع در بین افراد است، با این حال نباید از آن ساده بگذرید. برخی از انواع سردرد می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
در این مواقع باید به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد ناگهانی و شدید
- همراه با تب، سفتی گردن، گیجی، تشنج، دوبینی، ضعف، بی‌حسی یا مشکل در صحبت کردن
- سردرد به دنبال آسیب به سر
- بدتر شدن سردرد با استراحت و مصرف داروهای مسکن
- نوعی سردرد پایدار، به خصوص در افراد بالای ۵۰ سال
- همراه با تنگی نفس
- بروز سردرد هنگام ایستادن و از بین رفتن آن هنگام دراز کشیدن
علت سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو چیست
پزشکان علت دقیق اینکه چرا مصرف بیش از دارو باعث سردرد برگشتی می‌شود را نمی‌دانند. خطر ابتلا به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو بسته به نوع دارو متفاوت است.
به‌طور کلی هر داروی سردرد حاد می‌تواند منجر به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو شود، از جمله چنین مواردی:
مسکن‌های ساده
مسکن‌های معمولی مانند آسپرین و استامینوفن ممکن است در سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو نقش داشته باشد و به‌خصوص اگر بیشتر از میزان تجویز شده مصرف کنید.
مسکن‌های ترکیبی
مسکن‌های بدون نسخه که حاوی کافئین، آسپرین و استامینوفن هستند، می‌توانند در ایجاد چنین سردردی نقش داشته باشند.
داروهای میگرن
داروهای مختلف میگرن با سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو از جمله تریپتان‌ها مرتبط است.
داروهای حاوی کدئین و استامینوفن
این دسته از داروها خطر بالایی در ایجاد سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو دارند.
مصرف روزانه کافئین از جمله قهوه، نوشابه، مسکن‌ها و سایر محصولات حاوی این محرک‌ها ممکن است باعث تشدید این نوع از سردرد شود.
عواملی که خطر سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو را افزایش می‌دهد
سابقه سردردهای مزمن
سابقه سردردهای مزمن به‌ویژه سردرد میگرنی، شما را در معرض خطر ابتلا به این عارضه قرار می‌دهد.
استفاده مکرر از داروهای سردرد
اگر از مسکن‌های ترکیبی، ارگوتامین یا تریپتان‌ها ۱۰ روز یا بیشتر در ماه یا از مسکن‌های ساده بیش از ۱۵ روز در ماه استفاده کنید، خطر این عارضه افزایش می‌یابد.
به‌خصوص اگر استفاده منظم برای سه ماه یا بیشتر داشته باشید.
جلوگیری از سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو
برای جلوگیری از این عارضه باید به این موارد دقت داشته باشید:
- داروهای سردرد خود را طبق دستور استفاده کنید.
- اگر بیش از دوبار در هفته به داروهای سردرد نیاز دارید، با پزشک در میان بگذارید.
- از مصرف داروهای حاوی بوتالبیتال، خودداری کنید.
- کمتر از ۱۵ روز در ماه از مسکن‌های بدون نسخه مصرف کنید.
- استفاده از تریپتان‌ها یا مسکن‌های ترکیبی را نباید بیش از ۹ روز در ماه مصرف کنید.
برخی از نکات خود مراقبتی نیز می‌تواند به جلوگیری از اینگونه سردردها کمک کند که این موارد به شرح زیر است:
- از محرک‌های سردرد خودداری کنید.
- خواب کافی داشته باشید.
- هیچ یک از وعده‌های غذایی خود را حذف نکنید.
- آب کافی بنوشید.
- به‌طور منظم ورزش کنید.
- استرس خود را کاهش دهید.
- در صورت چاقی یا افزایش وزن، وزن خود را متعادل کنید.
- مصرف سیگار را ترک کنید.
بیشتر بخوانید: علت سردردهای همیشگی چیست؟
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
زمانی که به فوق تخصص درد مراجعه می‌کنید، معمولا این نوع سردرد را بر اساس سابقه سردرد مزمن و استفاده مکرر از دارو تشخیص می‌دهد. معمولا برای تشخیص نیازی به آزمایش نیست.
سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو چه درمانی دارد؟
باید جهت تسکین، مصرف داروهای مسکن خود را محدود کنید. بسته به نوع دارویی که مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است توقف فوری یا کاهش تدریجی دوز تجویز شده را به شما توصیه کند.
قطع مصرف دارو
وقتی مصرف دارو را متوقف می‌کنید، معمولا سردرد شدیدتری را قبل از بهبودی تجربه می‌کنید و ممکن است به دنبال آن چنین علائمی را نیز داشته باشید:
- عصبی بودن
- بی‌قراری
- حالت تهوع
- بی‌خوابی
- استفراغ
- یبوست
این علائم بین دو تا ده روز طول می‌کشد؛ اما، ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد.
در این مواقع پزشک در صورت لزوم برای کمک به کاهش سردرد و عوارض ایجاد شده، راهکارهای درمانی از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را برای شما در نظر می‌گیرد.
مصرف دارو برای پیشگیری
مصرف داروهایی که برای پیشگیری از سوی پزشک تجویز می‌شود، می‌تواند به جلوگیری از سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو کمک کند.
به‌طور مثال داروهایی که ممکن است از سوی پزشک تجویز شود به شرح زیر است:
- داروی ضد تشنج مانند توپیرامات
- داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای
- مسدودکننده بتا مانند پروپرانولول
- مسدودکننده کانال کلسیم مانند وراپامیل
تزریق
تزریق بوتاکس به کاهش دفعات سردرد کمک می‌کند و همچنین باعث کاهش شدت آن نیز خواهد شد.
درمان شناختی رفتاری
در طی این درمان، راهکارهایی برای کنار آمدن سردرد خود یاد می‌گیرید.