دکتر محمدحسین دلشاد
دلایل احتمالی در ایجاد گزگز انگشتان دست و پا
قطعا همه ما گزگز انگشتان دست و پا را به صورت موقت احساس کردیم. چنین حالتی در اغلب مواقع زمانی که روی دستان خود می‌خوابیم یا زمانی که پاهایمان را طی طولانی مدت روی هم می‌گذاریم، رخ می‌دهد.
علاوه بر علائمی مانند گزگز، ممکن است بی حسی، درد یا ضعف در دست و پاهای خود احساس کنید. گزگز انگشتان دست و پا یا حتی گاهی درد در این قسمت‌های از بدن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی به دلیل آسیب به عصب ایجاد می‌شود و انواع مختلفی از آن وجود دارد. نوروپاتی محیطی می‌تواند دست و پاها را تحت تاثیر قرار دهد.
در نوروپاتی دیابتی، آسیب عصبی به دلیل افزایش قند خون رخ می‌دهد. علاوه بر آسیب دیدن عصب، می‌تواند به رگ‌های خونی عصب نیز آسیب وارد کند.
زمانی که عصب اکسیژن کافی دریافت نکند ممکن است عملکرد خوبی نداشته باشد.
کمبود ویتامین
کمبود ویتامین می‌تواند به دلیل نداشتن مقدار کافی ویتامین باشد یا به دلیل برخی از مشکلات، ویتامین به درستی جذب نشود.
برخی ویتامین‌ها برای عملکرد صحیح عصب بسیار مهم و کاربردی‌اند که این موارد به شرح زیر است:
- ویتامین B-12
- ویتامین B-6
- ویتامین B-1
- ویتامین E
کمبود این ویتامین‌ها در بدن می‌تواند منجر به گزگز انگشتان دست و پا شود.
مطالب مرتبط: علت سردی دست و پا
عصب فشرده شده
هنگامی که فشار زیادی بر عصب بافت اطراف وارد می‌شود، عصب تحت فشار قرار می‌گیرد. به عنوان مثال مواردی مانند وارد شدن آسیب، حرکات مکرر و شرایط التهابی می‌تواند به عصب فشار وارد کند.
چنین مشکلی ممکن است در قسمت‌های مختلفی از بدن ایجاد شود و دست و پاها را تحت تاثیر قرار دهد، در نهایت منجر به سوزن سوزن شدن، بی حسی یا درد شود.
زمانی که در قسمت ستون فقرات عصبی فشرده شود، ممکن است از پشت ساق پا علائمی ایجاد کند.
سندرم تونل کارپال
این سندرم یک بیماری شایع است، مواقعی ایجاد می‌شود که عصب میانی هنگام حرکت مچ دست تحت فشار قرار بگیرد. این شرایط می‌تواند به دلیل آسیب، حرکات تکراری یا شرایط التهابی رخ دهد.
افرادی که دچار سندرم تونل کارپال هستند ممکن است در چهار انگشت اول دست دچار بی حسی یا سوزن سوزن شدن شوند.
نارسایی کلیه
نارسایی کلیه زمانی ایجاد می‌شود که کلیه‌ها عملکرد درستی نداشته باشند. شرایطی مانند فشار خون بالا یا دیابت می‌تواند منجر به چنین عارضه‌ای شود.
زمانی که کلیه عملکرد درستی در بدن نداشته باشد، مایعات و مواد زائد در بدن تجمع پیدا می‌کند و منجر به آسیب عصبی می‌شود.
به دنبال این بیماری ممکن است علائمی مانند گزگز انگشتان دست و پا یا احساس سوزن سوزن شده در پاها رخ دهد.
بارداری
تورمی که ناشی از بارداری در تمامی بدن ایجاد می‌شود، می‌تواند به برخی از اعصاب در بدن فشار وارد کند. به همین جهت ممکن است احساس سوزن سوزن شدن در دست و پای خود داشته باشید. علائم پس از بارداری به‌طور کلی برطرف می‌شوند.
مصرف دارو
مصرف برخی از داروها باعث آسیب عصبی می‌شود که به دنبال آن علائمی مانند سوزن سوزن شدن یا گزگز در دست و پاها ایجاد خواهد شد.
به‌طور مثال ممکن است عوارض داروهایی برای درمان سرطان یا HIV باشد. داروهای دیگری که می‌تواند چنین عوارضی را در پی داشته باشد به شرح زیر است:
- داروهای قلبی یا فشار خون مانند آمیودارون یا هیدرالازین
- داروهای ضد عفونی مانند مترونیدازول
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که منجر به تورم و درد مفصل می‌شود. چنین مشکلی در اغلب مواقع در مچ دست ایجاد می‌شود؛ اما می‌تواند سایر قسمت‌های بدن از جمله پا را تحت تاثیر قرار دهد.
التهاب ناشی از این بیماری می‌تواند به عصب فشار وارد کند و منجر به سوزن سوزن شدن یا گزگز انگشتان دست و پا شود.
مولتیپل اسکلروزیس
MS یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن به محافظ عصب یعنی میلین حمله می‌کند. چنین شرایطی می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود.
احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها، پاها و صورت از علائم شایعی این بیماری است.
لوپوس
لوپوس نیز نوعی بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های بدن حمله می‌کند. چنین شرایطی می‌تواند در هر قسمتی از بدن از جمله سیستم عصبی تاثیر بگذارد.
سوزن سوزن شدن یا گزگز دست و پا می‌تواند به دلیل فشرده شدن عصب مجاور ناشی از التهاب یا تورم ناشی از لوپوس باشد.
بیماری سلیاک
سلیاک بیماری خود ایمنی است که روده کوچک درگیر می‌شود. زمانی که فرد مبتلا به سلیاک گلوتن مصرف کند، واکنش ایمنی در بدن رخ می‌دهد.
برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک می‌توانند علائم نوروپاتی از جمله سوزن سوزن شدن در دست و پا را احساس کنند. چنین علائمی حتی ممکن است در افرادی که هیچ علائم گوارشی وجود ندارد نیز رخ دهد.
بیماری لایم
بیماری لایم یک عفونت باکتریایی است که توسط نیش کنه آلوده می‌شود. در صورت عدم درمان عفونت، سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به سوزن سوزن شدن دست و پاها می‌شود.
زونا
زونا حساسیت پوستی ایجاد می‌کند که در اثر فعال شدن مجدد ویروسی به نام واریسلا زوستر ایجاد می‌شود این بیماری در افرادی که آبله مرغان گرفته‌اند، ایجاد می‌شود.
معمولا زونا تنها قسمت کوچکی از یک طرف بدن شما را تحت تاثیر می‌دهد که شامل دست، بازوها و پاها می‌شود. ممکن است در قسمت آسیب‌دیده احساس گزگز یا بی حسی داشته باشید.
هپاتیت B و C
هپاتیت B و C در اثر ویروس‌ها ایجاد می‌شود و در نهایت التهاب کبد را به همراه دارد که در صورت عدم درمان می‌تواند باعث ایجاد سیروز یا سرطان کبد شود.
عفونت هپاتیت C همچنین ممکن است باعث ایجاد نوروپاتی محیطی شود. در برخی از مواقع این بیماری باعث ایجاد وضعیتی به نام «کرایوگلوبولینمی» می‌شود.
در واقع به وضعیتی گفته می‌شود که پروتئین‌هایی خاصی در خون بر اثر سرما جمع شده و در نهایت باعث التهاب می‌شود. یکی از علائم این بیماری بی حسی و گزگز شدن است.
HIV و ایدز
HIV ویروسی است که به سلول‌های سیستم ایمنی حمله می‌کند و خطر ابتلا به عفونت‌ها و برخی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
در صورت عدم درمان این ویروس، عفونت به آخرین مرحله یعنی ایدز که در آن سیستم ایمنی به شدت آسیب دیده است، می‌رسد.
HIV می‌تواند سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار دهد که گاهی اوقات می‌تواند شامل اعصاب دست و پا باشد، به دنبال آن علائمی مانند سوزن سوزن شدن، بی حسی و درد احساس خواهد شد.
برای کاهش دردهای ناشی از سرطان باید به پزشک فوق تخصص درد مراجعه کرد.
جذام
جذام یک عفونت باکتریایی است که پوست، اعصاب و دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند. هنگامی که سیستم عصبی تحت تاثیر قرار می‌گیرد، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در قسمت آسیب‌دیده بدن وجود داشته باشد که شامل دست و پاها نیز می‌شود.
کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید زمانی رخ می‌دهد که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکرده باشد. در صورتی که این بیماری درمان نشود، در موقع نادر منجر به آسیب عصب و علائمی همچون سوزن سوزن شدن یا بی حسی خواهد شد.
قرار گرفتن در معرض سموم
سموم و مواد شیمیایی مختلف به عنوان نوروتوکسین در نظر گرفته می‌شود به این منظور که برای سیستم عصبی شما مضر هستند.
قرار گرفتن در معرض نور می‌تواند علائم مختلفی از جمله گزگز شدن دست یا پا را ایجاد کند. برخی از نمونه‌های سموم عبارتند از:
- فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و آرسنیک
- آکریل آمید ماده شیمیایی برای مصارف صنعتی
- اتیلن گلیکول در ضد یخ
- هگزا کربن در برخی از حلال چسب‌ها
فیبرومیالژیا
این بیماری علائم مختلفی همچون موارد زیر را دارد:
- درد گسترده عضلانی
- خستگی
- تغییرات رفتاری
علاوه بر این موارد، فیبرومیالژیا می‌تواند علائم دیگری مانند سردرد، مشکلات گوارشی و گزگز شدن دست و پا را ایجاد کند.
کیست گانگلیون
این نوع کیست یک توده پر از مایع است که اغلب در مفاصل به‌ویژه مچ دست ایجاد می‌شود. این کیست می‌تواند به عصب مجاور فشار وارد کند و منجر به گزگز شدن انگشتان دست شود.
بیشتر بخوانید: بلوک گانگلیون ستاره ای
اسپوندیلوز گردن
این بیماری به دلیل تغییراتی در اثر افزایش سن ایجاد می‌شود. این تغییرات می‌تواند شامل فتق و آرتروز باشد. گاهی چنین تغییراتی می‌تواند بر نخاع فشار وارد کند و منجر به بدتر شدن درد و همچنین ایجاد علائمی مانند سوزن سوزن شدن یا گزگز در دست و پاها شود.
سندرم رینود
این بیماری می‌تواند در جریان خون در بازوها و پاها تاثیر بگذارد. رگ‌های خونی در این قسمت از بدن می‌تواند در واکنش شدید به سرما یا استرس، کوچک‌تر شود. کاهش جریان خون منجر به بی حسی یا سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا می‌شود.
نوروپاتی مربوط به الکل
مصرف زیاد الکل منجر به نوروپاتی می‌شود که در نهایت باعث گزگز انگشتان دست و پا خواهد شد. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله از علت تا درمان درد نوروپاتیک را مطالعه کنید.
واسکولیت
واسکولیت زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی ملتهب می‌شوند. انواع مختلف از واسکولیت وجود دارد و به‌طور کلی علت بروز چنین مشکلی مشخص نیست.
از آنجایی که التهاب می‌تواند منجر به تغییر در رگ‌های خونی شود ممکن است جریان خون در ناحیه آسیب دیده محدود شود.
در برخی از انواع واسکولیت ممکن است علائمی مانند گزگز، بی حسی و ضعف وجود داشته باشد.
سندرم گیلن باره
سندرم گیلن باره یک اختلال نادر سیستم عصبی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بخشی از سیستم عصبی حمله می‌کند.
علت ایجاد دقیق این بیماری مشخص نیست. گزگز شدن و ایجاد درد در دست و پا می‌تواند از علائم اولیه این سندرم باشد.
علت گزگز انگشتان دست و پا چگونه تشخیص داده می‌شود
زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، روش‌های تشخیصی مختلفی را برای شما در نظر می‌گیرد که برخی از موارد احتمالی به شرح زیر است:
- معاینات فیزیکی
- بررسی سوابق پزشکی
- آزمایش خون برای بررسی سطوح برخی از مواد شیمیایی، ویتامین یا هورمون‌ها در خون
- آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، ام آر آی یا سونوگرافی
- آزمایش برای بررسی عملکرد عصب
- الکترومیوگرافی
- بیوپسی عصب یا پوست
گزگز انگشتان دست و پا چه درمانی دارد
درمانی که برای این عارضه در نظر گرفته می‌شود، بسته به علت آن متفاوت است. برخی از روش‌های درمانی موثر برای این عارضه به شرح زیر است:
- تجویز داروی جدید یا جایگزین کردن داروی جدید با داروهای قدیمی
- تجویز مکمل برای رفع کمبود ویتامین
- کنترل و تنظیم دیابت
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند عفونت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- جراحی برای رفع فشار از روی عصب یا خارج کردن کیست
- تسکین داروهای بدون نسخه برای رفع درد و علائم همراه آن مانند سوزن سوزن شدن
- تجویز داروهای قوی برای رفع گزگز انگشتان دست و پا (در صورت عدم تاثیرگذاری داروهای بدون نسخه)
- تغییر سبک زندگی مانند مراقبت از پاها، داشتن رژیم غذایی مناسب، انجام تمرینات ورزشی منظم و محدود کردن مصرف الکل
تپش قلب و گزگز انگشتان دست و پا
افرادی که دچار حملات پانیک می‌شوند علائمی از جمله سردرد و تپش قلب را تجربه می‌کنند.
از دیگر علائم مهم این عارضه مواردی از جمله تنگی نفس، سرگیجه و تجربه گزگز انگشتان دست و پاست. این حملات می‌تواند تا 10 دقیقه ادامه پیدا کند و بسیار شدید باشد.
استرس و گزگز انگشتان دست و پا
استرس به شکل‌های متفاوتی منجر به بی حسی می‌شود. زمانی که شما دچار وحشت می‌شوید، رگ‌های خونی منقبض می‌شوند، ضربان قلب و فشار خون افزایش می‌یابد.
این حالت باعث می‌شود که جریان خون در قسمت‌های مختلف بدن به خصوص در دست‌ها و پاها کاهش یابد که در نهایت علائمی مانند گزگز و بی حسی احساس خواهد شد.
کمبود چه ویتامینی منجر به گزگز انگشتان دست و پا می‌شود
معمولا کمبود ویتامین B12 باعث ایجاد گزگز در دست و پا می‌شود. از آنجایی که ویتامین نقش بسیار مهمی در سیستم عصبی ایفا می‌کند، کمبود آن می‌تواند باعث ایجاد مشکلات هدایت یا آسیب عصبی در افراد شود.
